Фото: Getty images
АҚШ президенті Дональд Трамп пен Ресей басшысы Владимир Путин сейсенбі, 18 наурызда телефон арқылы екі сағаттан астам сөйлесіп, Ресей мен Украина арасындағы соғысты тоқтатуды талқылады. Ресей мен Украина арасындағы соғысты «30 күн ішінде бір-бірінің энергетикалық инфрақұрылымына шабуыл жасамау» туралы Трамптың ұсынысынан кейін Ресей тарапы Путиннің келіскенін және дереу Ресей армиясына осыған байланысты әрекеттерді тоқтатуды бұйырғанын айтты.
Сарапшыдан:
АҚШ пен Ресей алдымен «ережелерді» бекітіп, содан кейін Украина мен Еуропаға ескертеді
Фото: Қанат Қаһарұлы, сарапшы
АҚШ президентті Трамп Ресей басшысы Путинмен соғысты тоқтату туралы келісімге келетінін және ол АҚШ пен Ресей арасында екі жақты болатынын айтқан еді. Бұл келісімде Украина және Еуропалық Одақ болатыны айтылмады. Содан болар, өткен аптада Франция президенті Эмманюэль Макрон АҚШ-тың қатысуынсыз, тәуелсіз түрде Парижде 30-дан астам елдің жоғары лауазымды әскери шенеуніктерімен шұғыл кездесу ұйымдастырып, Украинада атысты түпкілікті тоқтатуға жәрдемдесу үшін «Қолдау көрсету коалициясын» құрумен есте қалды. Олар сондай-ақ Украинаға соғыстан кейінгі кепілдік жоспарын беруге шешім қабылдады, бұл – Зеленский асыға күткен «қауіпсіздік кепілі».
Әлбетте, Трамп бұл келіссөздердің басты кейіпкері. Бірақ қазір Макрон атысты тоқтатуға көмектесу үшін «ерікті Альянс» құруға Одақтағы елдерді жинады. Бұл Еуропалық Одақтан АҚШ алыстаса, осы топтың «серкесі» кім екенін көрсетті.
Трамп Украинаны және Еуропа елдерін келіссөз үстеліне жақындатқысы келмейді. Өйткені олар Ресейге көбірек талаптар қоятыны анық еді. Келіссөзге Еуропа мен Украина қосылса, бұл қазіргіден әлдеқайда қиын болады және ол АҚШ-тың «тез арада атысты тоқтату» талабына сай келмейді. Осылайша, бұл телефондағы келіссөз бұрынғыдай Путин мен Трамп арасындағы келіссөз болды. АҚШ пен Ресей алдымен «ережелерді» анықтады, содан кейін Украина мен Еуропаны хабардар етті.
Ресей армиясының майдан шебін қамтамасыз ету үшін «қауіпсіз тасымалдау уақыты» берілді.
Сырттай қарағанда бұл Ресей мен Украина арасындағы соғысты тоқтату жолындағы үмітті қадам болғанымен, фактілер басқаша. Өйткені Украина соңғы екі айда Ресейдің ішкі мұнай құбырлары мен логистикалық станцияларына шабуыл жасауға күш-жігерін жұмылдырды. Мұндағы мақсат – Ресейдің алдынғы шеп майдандағы аудандарға жанармай, оқ-дәрі және басқа да қару-жарақтарды тасымалдауына жол бермеу болды.
Енді Трамп энергетикалық инфрақұрылымға шабуыл жасауға жол бермеуге келісті. Дегенмен соғысты толығымен тоқтату мүмкіндігіне толықтай ие болған жоқ. Бұл Ресей армиясының майдан шебін қамтамасыз ету үшін «қауіпсіз тасымалдау уақыты» бар дегенді білдіреді. Бұл Украина үшін тимді емес.
Трамп пен Путин әңгіме барысында Ресей – Украина соғысында атысты тоқтату мен бейбітшілік қажет екенін атап өткені, екі жақтың да оның «тұрақты бейбітшілікпен» аяқталуы керектігін және «бейбітшілікке жету үдерісі энергия мен инфрақұрылымдағы, теңіздегі атысты тоқтатуды және Қара теңізде тұрақты бітімге қол жеткізу бойынша техникалық келіссөздерден басталатынын» айтты. Бұл туралы Ақ үй мәлімдеген.
Кремль мәлімдемесінде Ресей – Украина қақтығысын саяси және дипломатиялық жолдармен шешудің және қақтығыстың өршуіне жол бермеудің негізгі шарты Украинаға шетелдік әскери көмек пен барлау ақпаратын алмасуды «толықтай тоқтату» екенін атап көрсетті. Бұған қоса Путин 19-ы күні Украинамен 175 тұтқын айырбастайтынын мәлімдеді және Ресейде емделіп жатқан ауыр жараланған 22 украиналық сарбаз Украинаға қайтарылғанын хабарлады. Ресей тарапы да АҚШ пен Ресей арасында хоккей матчын өткізуді ұсынып, Трамптың қолдау білдіргенін жеткізді.
Украина мен Еуропалық Одақтың уайымы неде? АҚШ – Ресей келіссөзінде Ресей тарапы казірге дейінгі басып алған жерді толықтай Ресей иелігінде деп мойындалуында.
Бұл шамамен Украина териториасының бестен бір бөлігіне тең.
Еуропалық саясаткер, Еуропалық комиссияның вице-президенті Кая Каллас айтқандай: «Бұл келісімге қол жеткізу қиын, бұны біз паралел түрде 1938 жылғы Мюнхен келісімімен салыстырамыз», – деді.
Біз білетін Мюнхен келісімінде 1938 жылы Ұлыбритания мен Франсия Нацистік Германиямен келісіп, Батыс Еуропаға басқыншылық жасаудан бас тарқаны үшін Чехословакияның үштен бірін алып жатқан немістер көп тұратын Судет аймағын Германияға қосуды мақұлдаған. «Тістеген адам – жейдe алады» демекші, бірнеше айдан кейін Германияның араны ашылып, териториясын кеңейтіп, Полшаға шабуыл жасап, Екінші дүниежүзілік соғысты бастаған еді. Бұдан біздің білетініміз Украина мен Еуропалық Одақ ешқашан да АҚШ – Ресей соғысты тоқтату келісімінде бармақтай територияның Ресей иелігіне берілуіне келіспейді.
Соғыс тоқтату келісімі ұзаққа созылатыны анық, алайда бұл уақытша шешім болса, Трамп президентіктен кеткенен кейін қақтығыс жалғаса ма? Бұл да белгісіз. Дегенмен, қол жеткізетін бейбітшілік ұзақ уақытқа жалғасуы үшін Халықаралық қауымдастық толық қатысып, кеңірек талқылап, ортақ келісімге келуі қажет.
696 рет оқылды
