Елімізде 3464 намазхана бар, олардың 2550-і мұсылман мешіттері, 294 православиелік және 109 католиктік шіркеулер, 495 протестанттық шіркеулер, 7 иудаистік синагогалар, 2 буддисттік храмдар, 7 ғибадатханалар, Кришна санасы қоғамы және Бахаи храмы. Байқағанымыздай, Қазақстанда соңғы жылдары халықтың діндарлығының артты, бұл елдегі діни ахуалдың сапалы түрде өзгеруіне әкелді.
Сонымен қатар, бүгінгі таңда діни сала біртектілікпен сипатталады. КСРО ыдырағаннан кейін, Қазақстанда діннің (соның ішінде исламның) жандануы халықтың көпшілігінің діни сауатсыздығы аясында бөлшектенген және жүйесіз жүрді. Нәтижесінде қазір қазақстандық қоғамның мозаикалық конфессиялық құрылымы қалыптасты. Сондықтан, діндарлық пен оның әшекейлігінің сапалы өсуі жағдайында заңнамалық реттеудің объективті қажеттілігі туындайды. Әсіресе, мемлекеттік органдардың діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл мәселелері.
2005 жылдан бастап (Дін істері жөніндегі комитет құрылды) және 2004 жылы Ташкентте болған лаңкестік әрекеттерден кейін, сондай-ақ 2011 жылы «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» жаңа заң қабылданды, мемлекеттік органдардың реттеуші функциялары күшейтілді. Діни бірлестіктердің қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясы, Азаматтық кодекс және «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңмен реттеледі, оны Мәжіліс 2011 жылғы 21 қыркүйекте қабылдаған.
Тағы бір проблема - аймақтағы геосаяси ойынның сыртқы факторлары үшін сенімді құралға айналған зорлық-зомбылық экстремизмі мен халықаралық терроризмнен тәуелсіздігімізге төнетін қауіп-қатерлер болды. Осылайша, 2011 жылы басталуы мүмкін Қазақстанда исламдық экстремизмнің дамуы, экстремистік әрекеттің террористік күрес әдістеріне, билікпен қарулы күрес кезеңіне өтуімен ерекшеленеді. «Қазақстандағы терроризм – 2011-2012» баяндамасының авторлары 2011 жылдың мамыр айынан бастап 2012 жылдың күзіне дейін 14 террористік акті жасалып, нәтижесінде 70 адамның өмірін қиды (6 - бейбіт тұрғын, 13 - қауіпсіздік күштері, 51 - террорист) деген қорытынды жасаған.
2016 жылы Ақтөбе қаласында террористік актілер болды, сол кезде оған негізінен жастар қатысты. Осы жылы Алматыда да террорлық шабуыл болды. Террористік әрекеттер негізінен құқық қорғау жүйесіне, соттарға, түзеу мекемелеріне қарсы бағытталған және негізінен жарылыстар, соның ішінде суицид жасаушыларды қолдану арқылы жүзеге асырылды. Жаңа халифат құрылымдары «Халифат сарбаздары» (Джунуд әл-Халифат), «Дін қорғаушылары» (Ансар-уд-дин), Бейбарс батальоны және басқалары өздерін танытты.
Қазақстандық экстремистер мен террористер өздерінің идеологиялық негізін исламдық «такфиризм» бағытынан алады. Сондықтан, бұл міндеттер зорлық-зомбылық экстремизмі мен халықаралық терроризмге қарсы тұрудың заңнамалық нормаларын қабылдау арқылы мемлекеттің бақылау функцияларын нығайтуға объективті ықпал етті. Сонымен, бүгінде терроризм мен экстремизмге қарсы іс-қимыл саласындағы ұлттық заңдар біртіндеп жетілдірілуде. 1999 жылдан бастап Қазақстанда «Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы» Заңы, «Терроризм мен экстремизм көріністерінің алдын алу және жолын кесу жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 10 ақпандағы N 332 Жарлығы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 қаңтардағы № қаулысы. 70 «Дінтану сараптамасын жүргізу ережесін бекіту туралы».
2005 жылғы ақпанда «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экстремизмге қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң актілері қабылданды, олар саяси, ұлттық және діни экстремизмге қарсы тұрудың құқықтық және ұйымдық негіздерін заңнамалық тұрғыда бекітуге ықпал етті.
2016 жылы Қазақстандағы террористік шабуылдар мемлекеттің күшті экстремизм мен терроризмге қарсы практикалық шараларын жүйелі және жан-жақты нығайтудың жаңа кезеңінің бастауын көрсетті. «Кейбір заңнамалық актілерге экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң жобасы қаралды. Ол жұртшылықтың, кең ауқымды сарапшылардың талқылауына ұсынылып, 24 заңнамалық актілерге өзгерістер енгізуді қарастырды. Басты назар үш негізгі бағытқа аударылды: қару айналымына бақылауды күшейту, терроризмге байланысты қылмыстар үшін жазаны қатайту және ішкі көші-қон проблемалары.
Сондай-ақ, діни қатынастарды ретке келтіру мақсатында «Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2017-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама» қабылданды.
Сонымен қатар, Елбасы бекіткен 2017-2020 жылдарға арналған дін саласындағы мемлекеттік саясат тұжырымдамасы қабылданды. Көріп отырғанымыздай, Қазақстан Республикасының дін саласындағы заңнамалық актілердің рөлі мен маңызы маңызды, олар біздің тұрақтылығымыз бен қауіпсіздігіміздің негізі болып табылады.
Діни жоралғыларды, рәсімдер мен жиналыстарды өткізу ережелерін бұзғаны немесе діни әдебиеттер мен діни мазмұндағы материалдарды заңсыз таратқаны үшін кінәлілер әкімшілік жауапкершілікке тартылады. Жеке тұлғалар 50 АЕК, ал заңды тұлғалар үш айлық қызметімен тоқтата тұрғанда 200 АЕК көлемінде айыппұл төлеуге мәжбүр. Миссионерлік қызметті тіркеусіз немесе қайта тіркеусіз жүзеге асырғаны үшін 100 МР айыппұл, ал шетелдіктер үшін де Қазақстаннан шығарылу қарастырылған.
2017 жылы Алматы қаласының Дін істері басқармасы діни қызмет саласындағы заңды бұзғаны үшін 23 тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылды, айыппұлдың жалпы сомасы 3 970 750 теңгені құрады. Олардың ішінде 10 адам әдебиетті таратуға жауапты болды, 6 елде тыйым салынған «Таблиги жамағат» қозғалысының өкілі, екі Иегова куәгері, шиит исламының бір өкілі, төрт адам миссионерлік жұмысқа жіберілді.
Айта кетейік, Қазақстанда діндарлық пен оның мүмкіндігінің сапалы өсуі жағдайында, әсіресе мемлекеттік органдардың діни бірлестіктермен өзара іс-қимылы мәселелерінде заңнамалық реттеудің объективті қажеттілігі бар. Себебі елімізде 2017 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республикада 18 конфессияға жататын 3658 діни бірлестіктер мен олардың филиалдары тіркелген. Ең көп саналатыны - Ханафи мазхабы мен православие. Сонымен қатар католиктік және протестанттық шіркеулер, иудаизм, буддизм, кришна храмдары да жұмыс істейді. Бұл Қазақстанның конфессиялық өрісінің құрылымы болып есептеледі.
Жандос Шалов
5164 рет оқылды
