Бүгінде Қазақстанның медреселеріндегі оқу бағдарламасы жетілдірілді. «Нұр Мүбарак» Қазақстан-Египет ислам мәдениеті университетінің жанынан ҚМДБ қызметін аналитикалық және әдістемелік қамтамасыз ету үшін «Абу Ханифа» ғылыми-зерттеу орталығы құрылды.
Бұған дейін күмәнді шетелдік теологиялық оқу орындарынан қазақстандық студенттерді қайтару бойынша шаралар қабылданды. Қазақстандағы радикалды діни идеялардың белсенді өткізушілерінің бірі болған осындай институттардың түлектері болды. Осыған байланысты, өткен уақыт ішінде түсіндіру жұмыстары арқылы осындай оқу орындарынан 200-ден астам қазақстандық студенттер елге оралды.
Нәтижесінде, егер күмәнді оқу орындарында 604 адам білім алса, олардың көпшілігі Оңтүстік Қазақстан, Алматы және Атырау облыстарынан келгендер.
Олар қайтып оралғаннан кейін олардың әрі қарай үйде оқулары қамтамасыз етіліп, мүфтият бағыты бойынша әлемге танымал беделге ие 10 жетекші діни университеттерге жіберу ұсынылады.
Сонымен қатар, жергілікті деңгейде теологиялық білім алғысы келетін жастарға елімізде 10 ұлттық медреселерде және Нұр Мүбарак Ислам мәдениеті университетінде осындай білім алудың орындылығы туралы түсіндіру ұйымдастырылды. Нәтижесінде, 26 жас азамат күмәнді жоғары оқу орындарына барудан бас тартты.
Қазір «Дінтану негіздері» арнайы курсы орта мектептердің 9-шы сыныбында оқытылады. Оның негізгі міндеттері жастармен діни мәселелер бойынша теңгерімді ағарту жұмысын ұйымдастыру, сонымен бірге деструктивті, діни түсті идеологияға ғылыми білім мен иммунитетті қалыптастыру ретінде айқындалды. Сонымен бірге, еліміздің дамуының зайырлы қағидаттарына сәйкес арнайы бағыт кез-келген дінді насихаттауды білдірмейді.
Қазір Қазақстандағы діни білімнің жалпы тұжырымдамасын жетілдіру бойынша жұмыстары жүріп жатыр.
Терроризм қазіргі кездегі барлық елдер үшін ортақ проблемаға айналғанын мойындау керек. Бүгінде бұл нақты күш, тіпті әлемнің дамыған елдеріне де экстремистер шабуыл жасайды. Экстремизм мен терроризм қоғам өмірін тұрақсыздандырады және кез келген мемлекеттің даму тұрақтылығына нұқсан келтіреді.
Қазір еліміздің діни саласында болып жатқан процестердің негізгі себебі – қоғамдағы діндарлықтың өсуі, сондай-ақ мемлекеттің діни экстремизм мен терроризмге қарсы тұру үшін қабылдаған шараларына қызығушылық.
Біздің елімізге келер болсақ, діни экстремистік идеяларды жеткізушілердің идеологиялық әсері жеке азаматтардың көзқарастарының радикалдануын тудыратындығын атап өткен жөн. Өзінің көп этникалық және көп конфессиялы құрамы бар Қазақстан үшін бұл құбылыс ерекше қауіп төндіреді және мемлекеттен ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің барабар тетіктерін құруды талап етеді.
Біздің заманымыздың осы сын-қатерлеріне қарсы тұру үшін діни экстремизм мен терроризм көріністерінің жағдайын төмендету бойынша кешенді шараларды қабылдау қажет, сондай-ақ мемлекеттік органдардың осы қатерлерге қарсы тұру жұмыстарын үнемі жетілдіріп отыру қажет.
Қазіргі уақытта Дін істері комитеті - бұл дін саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру жүйесінде және инфрақұрылымында маңызды рөл атқаратын орталық уәкілетті орган. Комитет бұрынғы агенттіктің барлық бағыттарында жұмысын жалғастыруда. Соңғы үш жылда білікті кадрлар тартылды, дін саласындағы мемлекеттік органдардың жұмысын салааралық және аймақтық үйлестіру құрылды. Тұтастай алғанда, институционалдық жүйе де, дін саласындағы мемлекеттік саясаттың құқықтық негізі де құрылды.
Діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылға тартылған мемлекеттік органдардың жалпы жүйесінде Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитеті негізінен осы жағымсыз құбылыстардың алдын алуға шоғырландырады. Жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, халықтың түрлі топтары арасында белсенді ақпараттық-түсіндіру жұмыстары арқылы қоғамдағы радикалды және деструктивті діни идеялар мен тенденциялардан бас тарту атмосферасын құру жұмыстары ұйымдастырылды.
Діни экстремизм мен терроризмнің алдын-алуда уақтылы әрекет ету және үкіметтік емес ұйымдардың, дәстүрлі діни бірлестіктер мен этномәдени орталықтардың жұмысы маңызды болып табылады. Осыны ескере отырып, мамандар түсіндіру жұмыстарында мемлекеттік аппараттың әлеуетін ғана емес, сонымен қатар азаматтық қоғам институттарын кең сарапшылар, теологтар мен исламтанушы ғалымдар, қоғамдық бірлестіктер алдында пайдаланды.
Атап айтқанда, осындай құрамда құрылған діни мәселелер бойынша 700-ден астам ақпараттық топтар республика бойынша тікелей ақпараттық-түсіндіру жұмыстарымен бір миллион 250 мыңнан астам адамды қамтыды. Сонымен қатар университеттер мен колледждердің оқытушылары мен студенттері, жұмыс істейтін және өзін-өзі жұмыспен қамтыған жастар, әйелдер аудиториясы арасында түсіндіру жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше мән беріледі.
Қазір аймақтық ақпараттық-түсіндіру топтарының қызметін одан әрі жетілдіру бойынша шаралар қабылданып жатыр. Өткізілген іс-шаралар, мақсатты аудиториялар, лекторлар және пайдаланылатын ақпараттық материалдар туралы нақты ережелер қарастырылған. Сондай-ақ жүйелі оқыту ұйымдастырылды, оған кәсіби мамандар тартылды. Бұл жұмысқа қоғамдық пікір көшбасшылары, ғылыми және шығармашылық зиялы қауым өкілдері, білім беру құрылымдары, Қазақстан халқы Ассамблеясы және БАҚ өкілдері тартылған.
Сонымен қатар, еліміздің барлық аймақтарында кәсіби теологтардың, дінтанушылардың, дәстүрлі діни бірлестіктердің өкілдерінің қатысуымен оларды қалпына келтіру үшін деструктивті діни идеялардың ықпалына түскен халықтың жекелеген топтары арасында мақсатты және мақсатты ақпараттандыру жұмыстары ұйымдастырылған.
Осы мақсатта орталық деңгейде радикалды діни идеологияны жақтаушылармен, соның ішінде экстремизм мен терроризм үшін сотталғандар арасында жұмыс жасайтын республикалық оңалту орталығы құрылып, жұмыс істей бастады. Олар діни ахуалды талдау және болжау, діни экстремизмнің алдын алу бойынша түсіндіру және қалпына келтіру жұмыстарының тактикасын жасаумен айналысады.
Жоғарыда аталған барлық шаралар үшін орталық деңгейде үйлестірілген және кешенді әдістемелік көмек, тартылған сарапшылардың, оның ішінде шетелдік мамандардың біліктілігін арттыруға көмек көрсетіледі.
Бұл үшін мамандар ғаламтор кеңістігіндегі ақпараттық жұмыстардың белсенділенуіне қарсы тұра алады. Мұны арнайы электронды ислам ақпараттық-танымдық порталын құру арқылы жүзеге асырып отыр, ол бүгінде Интернет қолданушыларымен, әсіресе жастар арасында діни мәселелер бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, соңғы уақытта орталық және аймақтық құрылымдарының интернет-сайттарының тиімділігі едәуір артты.
Экстремистік діни ағымдардың өз қатарына жаңа мүшелерді тарту, оларды қажетті әдебиеттермен және ақпараттармен қамтамасыз ету үшін интернет кеңістігін белсенді пайдалану мүмкіндіктерін азайту бойынша шаралар қабылдануда. Сарапшылар жүргізген Интернеттің мониторингі заңсыз контекстегі сайттарды анықтауға және олардың ел аумағында бұғатталуына қол жеткізуге мүмкіндік береді. Өткен жылдың өзінде жеті мыңнан астам сайтты талданып, заңсыз мазмұны бар 177 ресурстар анықталды, олар бойынша материалдар әділет органдарына бұғаттауға жіберілді.
Өздеріңіз білетіндей, 2013-2017 жылдарға арналған діни экстремизм мен терроризмге қарсы арнайы мемлекеттік бағдарлама жүзеге асырылды. Бұл бағдарламаны жүзеге асырудың нақты нәтижелері бар. Біріншіден, соңғы жылдары біздің елде террористік шабуылдарға жол берілмеді. Сонымен бірге біз өзімізді сендірмеуіміз керек, бұл зұлымдықпен күресу үшін үнемі профилактикалық шараларды қабылдау маңызды.
Осыған орай, осындай шаралардың бірі ретінде Астана қаласының Сарыарқа аудандық сотының «Ат-тахфир хижра» халықаралық ұйымын тануы және оның Қазақстан Республикасындағы қызметіне тыйым салу туралы мәселені қарау қажет. Сот шешімі заңды күшіне енген.
Бұл шешімге прокуратура органдарының ұйымның экстремистік бағыттағы материалдары, сондай-ақ «Ат-тахфир хижра» халықаралық ұйымының Ресей, Қырғызстан, АҚШ, Түркия және Еуропалық Одақта тыйым салынғандығы туралы материалдар себеп болды.
Қазақстанда бұл ұйым тіркелмеген, дегенмен оның идеологиясының ізбасарлары көп. Такфиризм (сенімсіздік деп айыптау) - Қазақстандағы діни экстремизмнің негізі, сондықтан да қауіпті. Әдетте, діни экстремистік ағымдардың айыптау тәжірибесі - сенімсіздік туралы айыптау - үндеулерде көрінетін және террористік актілерге тікелей қатысы бар мінез-құлықтың радикалды түрлерінің себебі.
Осыған байланысты қазір халықаралық «Ат-такфир валь-хижра» ұйымының қызметіне, мысалы, іс-шараларға қатысу, қаржыландыру, идеологияны насихаттау және басқа да әрекеттер заңда белгіленген жауапкершілікке әкеп соқтыратынын атап өту керек. Яғни, бұл ұйымның ресми мүшесі болудың қажеті жоқ, жауапкершілікке тартылу үшін оның идеологиясын насихаттау және оған кез келген көмек көрсету жеткілікті.
Шынында да, діни экстремизм - бұл идеологияның бір түрі, оған жауап ретінде басқа діни идеология бола алады. Діни экстремизмнің алдын алу және дәстүрлі емес радикалды идеялардың, оның ішінде сауатты, теориялық тұрғыдан дайындалған, ағартылған және харизматикалық мұсылман және басқа дінбасылардың алдын-ала насихаттау жүргізілуі керек.
Осыған орай, Дін істері агенттігі Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен және Қазақстан православиелік шіркеуімен қол қойылған ынтымақтастық туралы келісімдер аясында Қазақстан қоғамы руханиятының дәстүрлі негіздерін нығайту және діни ағымдардың таралуына қарсы тұруда олардың рухани және ағартушылық қызметін арттыру және рөлін арттыру шаралары қабылданады.
Осы мақсатта Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы құрылды. Муфтият имамдар корпусын сертификаттау және біліктілігін арттыру жүйесін ұйымдастырды. Атап айтқанда, ағымдағы жылдың тоғыз айында ғана 1400 мешіт имамдары қайта даярлаудан өтті. Олардың білім беру бағдарламасына Дін істері комитетінің ұсынысы бойынша зайырлы пәндер кіреді, онда имамдарға мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың ерекшеліктері, дін саласындағы ұлттық заңнама, сондай-ақ діни-экстремистік идеялардың таралуының алдын-алу ерекшеліктері түсіндіріледі.
Алдын алу шаралары аясында рухани білім алғысы келетін жастар санының өсіп келе жатқанын ескере отырып, Қазақстандағы дәстүрлі исламдық діни ілім аясында контексте теологиялық білім беру жүйесін дамыту шараларын қолға алып жатқандығын атап өткен лазым.
Жандос Шалов
4569 рет оқылды
