Сурет: qazaly.kz
Қазіргі жағдай
Қазіргі тілдік жағдай қазақ тілінде сөйлейтіндер санының артып келе жатқанын көрсетеді. Ресми деректерге сүйенсек, түркі тілдес халықтардың ішінде өзбектердің 72 пайызы, ұйғырлардың 71,7 пайызы, қырғыздардың 58,5 пайызы қазақша сөйлесу деңгейінде, 12 пайызы қазақша жоғары деңгейде сөйлейді. Славян диаспорасының ішінде орыстардың 25,1%-ы, украиндардың 23,7%-ы, белорустардың 22,8%-ы, поляктардың 22,1%-ы, неміс диаспорасы өкілдерінің 25,2%-ы ауызекі қазақ тілін түсінеді. Осы диаспоралардың ішінде қазақ тілінде оқитын және кәсіби жазатындардың үлесі 2,9 пайызды құрайды. Бұл сандық өзгерістер әлі де болса мемлекеттік тілдің қолданыс сапасын арттыруды талап етеді, – деп хабарлайды «Ұлт ақпарат».
Ұлттық санақтың қорытындысы бойынша 5 жастан асқан халық (13 768 406 адам (80%) мемлекеттік тілді меңгерген, оның ішінде 8 472 661 адам (49,3%) күнделікті өмірде. Бұл көрсеткіш халықтың басым бөлігінің мемлекеттік тілді меңгергенін көрсетеді. қазақша ауызша сөйлеу, сауатты оқиды, сауатты жазады.
Қазақ тілінің емле ережелерін жетілдіру
Қазақ тілінің қазіргі емле ережелеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізу арқылы түрлі вариациялы сөздерді бір жүйеге келтіру, күрделі сөздер мен күрделі атаулардың жазылуын біркелкі ету жұмыстары жүргізілмек.
Қолданыстағы емле және пунктуация ережелерінің электронды нұсқасы көпшілікке қолжетімді болды. Қолданыстағы емле ережелерінің стандартын нормативтік құқықтық актімен бекіту құзыретін тілдерді дамыту саласындағы уәкілетті органға беру жоспарлануда.
Латын графикасына көшудің негізгі бағыттары
Тілді жоспарлау латын графикасына негізделген жаңа қазақ әліпбиін қабылдауды және тиісті құқықтық құжаттарға сәйкес оның емлесін қарастырады.
Қазақ тілінің қазіргі емле ережелерін негіздеу кезінде жаңа әліпбиге толықтырулар мен өзгерістер енгізіледі. Орфографиялық ережелердің ғылыми-әдістемелік негіздемесі жасалады.
Сонымен қатар, пернетақтадағы алфавиттік таңбалардың орналасу тәртібін белгілейтін стандарт бекітіледі.
Компьютерлер, пернетақталар, ұялы телефондар және басқа да техникалық құралдар, медициналық, өнеркәсіптік жабдықтар туралы қазақ тіліндегі ақпараттың, қазақ тіліндегі интерфейстің және қазақ әріптерінің қолжетімділігін қамтамасыз етуге бағытталған нормативтік құқықтық актілердің тиісті нұсқалары әзірленетін және қабылданатын болады., Қазақстан аумағына әкелінген және ел аумағында өндірілген бақылау-касса машиналары.
Қазақ әліпбиін латын графикасына кезең-кезеңімен көшіру жұмыстары жүргізілмек. Білім беру ұйымдары кезең-кезеңімен латын графикасына көшіріледі.
Сонымен, 2029 жылға қарай республикадағы қазақтілді халықтың үлесі 84%, үш тілді меңгерген халықтың үлесі 32%, жаңа әліпби мен емле ережелері курстарымен қамтылған халықтың үлесі – 15%, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу үлесі – 94%, қазақ тілінің латын әліпбиінің емле ережелеріне негізделген терминологиялық қордың үлесі – 40% деген нәтиже күтіліп отыр.
1627 рет оқылды
