Фото: baq.kz
Қазақстанда бензин мен дизель бағасын мемлекет тарапынан реттеу ресми түрде тоқтатылды. Тиісті бұйрыққа энергетика министрі қол қойып, ол 30 қаңтардан 1 ақпанға қараған түні күшіне енді. Бұл туралы бұрыннан айтылып келеді, алайда тиісті ведомство белгілеген шекті аралықта баға өсімін белгілесімен БАҚ дабыл қақты. Біз осы жағдайдың себебін түсіндіріп, бағаның қаншалықты көтерілгенін және шенеуніктердің мәлімдемелері шындыққа қаншалықты жанасатынын қарастырамыз.
Алғашқы кезеңінде, яғни мемлекеттік реттеу жойылғаннан кейін бірден, бензин бағасы шамамен 5 теңгеге көтеріледі. Бұл туралы энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев мәлімдеді. Энергетика министрлігі нарықтың жағдайды өзі реттейтінін күтуде. Сонымен қатар, мемлекет мұнай өнімдері бағасының күрт өсуіне жол бермеу үшін шектеу қояды.
"Біздің болжамымыз бойынша, алғашқы қымбаттау 5 теңгеден аспайды. Осы көрсеткіш бойынша нарық қатысушыларына бағыт береміз. Егер баға тым жылдам көтерілетінін байқасақ, әрбір жағдайға жедел әрекет етеміз", – деді ол Энергетика министрлігіндегі брифингте.
БАҚ пен әлеуметтік желілердегі пікірлер бензин бағасының өсуін тек 2025 жылдың қаңтарында үкімет жариялаған жанармай нарығын либерализациялаумен байланыстырады және бұрынғы шекті бағаларды ұстап тұруға болатын еді деп санайды. Алайда көрші елдердегі нарықтың жағдайы көрсеткендей, биыл Қазақстанда автокөлік отынының бағасын бәрібір көтеруге тура келер еді, өйткені бензин посткеңестік кеңістіктегі барлық елдерде қымбаттап жатыр. Өйтпесе арзан қазақстандық бензин тұрақты түрде көрші нарықтарға контрабандалық жолмен тасымалданар еді.
Егер сұранысы ең жоғары АИ-92 маркалы бензиннің бағасын қарастыратын болсақ, оның құны әр аймақта әртүрлі өзгерді: кейбір өңірлерде 2-3 теңгеге қымбаттады (Астана, Қарағанды, Семей, Талдықорған), ал кейбір жерлерде бұрынғы деңгейде қалды (Алматы, Қостанай). АИ-92 маркалы бензиннің бағасы Helios, Sinooil және QazaqOil жанармай бекеттерінде көтерілді. Ал Nomad Oil жанармай бекеттерінде 20 ақпанға дейін баға өзгерген жоқ.
Қазақстандағы жанармай бекеттерінің барлығы немесе көпшілігі жуық арада бағаны көтеруі мүмкін. Министр айтқан бастапқы кезеңдегі өсім 1-3 күн аралығында болды. Халық арасында қажетсіз дүрбелең туғызбау үшін БАҚ жаңа ережелердің, баға өзгерістерінің әсер ету мерзімі аяқталғанша күтуі керек. Әйтпесе, әлеуметтік шиеленіс қаупі бар. Бірақ, өкінішке қарай, мұны бәрі бірдей ескере бермейді.