Ауыл әкімдерін тікелей сайлауды енгізу қажеттілігін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің 2020 жылғы жолдауында, ал аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдық округтердің, кенттер мен ауылдардың әкімдерін сайлауды өткізу бастамасын Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің 2012 жылдағы жолдауында алғаш рет ұсынды, - деп хабарлайды «Ұлт ақпарат».
Соған сәйкес азаматтық қоғамды дамыту және мемлекеттік басқару жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің отырысында жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың жаңа тұжырымдамасын әзірлеу, сондай-ақ ауылдар, кенттер мен ауылдық округтер әкімдерінің тікелей сайлауын өткізу мәселелері талқыланды. Оған саяси партиялардың, ірі ҮЕҰ өкілдері, саясаттанушылар, сарапшылар қатысты.
Кеңес азаматтық қоғам мен мемлекеттік басқаруды дамытудың өзекті мәселелері бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірленетін бірегей алаң болып табылады. Оның міндеттері партияның сайлауалды бағдарламасының іске асырылуына, жол картасы индикаторларының орындалуына мониторинг жүргізу және бақылау, сондай-ақ саяси диалог мәдениетін дамытуға және азаматтық бастамаларды ілгерілетуге жәрдемдесу болып табылады.
Кеңес төрағасы, парламенті мәжілісінің депутаты Айдос Сарымның айтуынша, бүгінгі таңда ауылда халықтың 41%-ы тұрады, бұл елдің жалпы ішкі өнімінің 4%-ын ғана қамтамасыз етеді.
"Ауылдық жерлерде көлеңкелі экономика басым. Ауылдың әлеуметтік-экономикалық жағдайын көтермей ел экономикасын көтеру мүмкін емес екені баршаға мәлім. Осының бәрімен күресудің бір жолы-билік тетіктерін халықтың қолына беру. Сонда ғана тұрғындар өз ауылдарының тыныс-тіршілігіне араласып, мәселелерді шеше алады", - деп атап өтті ол.
"Nur Otan" партиясының хатшысы Әлібек Алденей 2025 жылға дейінгі сайлауалды бағдарламасында жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың жаңа тұжырымдамасын әзірлеу көзделгенін айтты.
"Бағдарламаны іске асыру жөніндегі жол картасында әрбір тармақ нақтыланды. Олардың бірі – демократиялық реформаларды тереңдету, халықпен кері байланыс құралдарын жетілдіру, билікті одан әрі орталықсыздандыру үшін маңызды түрткі болатын ауыл әкімдерін алдағы сайлау. Жыл соңына дейін 1 млн 250 мың сайлаушының қатысуымен ауылдық елді мекендердің 800-ге жуық әкімі сайланады деп күтілуде", - деді Әлібек Алденей.
Жиын барысында сенат депутаты Ләззат Сүлеймен заң жобасының жаңалықтарын атап өтті. Мәселен, кандидаттар 3 тәсілмен: саяси партиялар мүшелерінің қатарынан өзін-өзі ұсыну тәртібімен ұсынылуы мүмкін, бұдан басқа, егер ұсыну мерзімінің соңына дейін екіден кем кандидат ұсынылса, аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің кандидаттары ұсынылады.
Отырыста талқыланған мәселелердің маңыздылығы мен өзектілігін ескере отырып, басқа саяси партиялардың өкілдері, саясаттанушылар, қоғам қайраткерлері сөз сөйледі. Мәселен, "Ауыл" халықтық-демократиялық патриоттық партиясы төрағасының бірінші орынбасары Төлеутай Рахымбеков әкім жұмысының тиімділігінің сандық индикаторын енгізуді ұсынды.
Жалпыұлттық социал-демократиялық партияның төрағасы Асхат Рахымжановтың пікірінше, әкім атқарушы биліктің бел ортасынан шығып, менеджер болуы тиіс. Сондай-ақ, сайлау процесінің ашықтығын, ашықтығын және заңдылығын қамтамасыз ету үшін ол сайлау күні дауыс беру кезінде онлайн трансляция өткізуді ұсынды.
Сонымен қатар парламентіндегі "Ақ жол" депутаттық фракциясы басшысының орынбасары Берік Дүйсембинов тұрғындарының саны тұтас аудандардағы ауыл тұрғындарының санынан асатын ірі ауылдар туралы мәселені көтерді. "Ірі ауылдардың әкімдері үшін қосымша тетік, тетік қажет, өйткені оларға жүктеме абаттандыру, инфрақұрылым және әлеуметтік мәселелерді ескере отырып көбірек", - деді ол.
Кеңес мүшесі Майра Айсина осы қызметтерде тиісті тәжірибесі жоқ жас үміткерлерді оқыту үшін тәлімгерлік институтын енгізу қажеттілігі туралы пікір білдірді. Кеңес мүшесі Расул Жұмалы жоспарланған жаңалықтарға қатысты ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейтуге шақырды.
Өзін-өзі басқару саласындағы реформаларды талқылау аясында Ұлттық экономика вице-министрі Әлішер Әбдіқадыров өңірлердің дербестігін арттыру Қазақстанның сапалы аумақтық-кеңістіктік дамуына ықпал ететінін атап өтті. Оның айтуынша, жергілікті өзін-өзі басқаруды тиімді дамыту үшін мемлекеттік басқару мен жергілікті өзін-өзі басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажыратуды қамтитын жеке заң құру талап етіледі.
Айта кетейік, биыл партия мен сайлауға қатысты бірқатар өзгеріс енгізілді. Қазақстан Сенатының депутаттары сайлау туралы заңға енгізілген өзгерістерді, сондай-ақ саяси партиялардың мәжіліске өту шегін 7% - дан 5% - ға дейін төмендетуді көздейтін ілеспе түзетулерді қабылдады.
Сондай-ақ, заңға қол қойылғаннан кейін, барлық деңгейдегі сайлау кезінде бюллетеньдерде "барлығына қарсы"баған пайда болады. Бұған дейін қазақстандықтардың мұндай құқығы болмаған, сондықтан сайлаушылар ұсынылған кандидаттарға міндетті түрде дауыс беруі керек еді.
Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев Сенаттың жалпы отырысында сөз сөйлеп, Заң аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың және ауылдық округтердің әкімдерін тікелей сайлауды енгізетінін хабарлады.
"Президенттің тапсырмасына сәйкес Парламент Мәжілісіне сайлау кезінде саяси партиялардың өту шегі 7%-дан 5%-ға дейін төмендейді, сондай-ақ барлық деңгейдегі сайлау бюллетеньдеріне "барлығына қарсы" бағаны қосылады", - деп мәлімдеді министр.
Түзетулер партиялардың рөлі мен бәсекелестігін кеңейтуге мүмкіндік береді, азаматтарды өздерінің сайлау құқығын іске асыруға ынталандырады, сондай-ақ ауыл әкімдерін халықтың проблемаларына неғұрлым бейім етеді деп күтілуде.
Естеріңізге сала кетейік, ауыл әкімдерін тікелей сайлауды енгізу қажеттілігін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің 2020 жылғы жолдауында, ал аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдық округтердің, кенттер мен ауылдардың әкімдерін сайлауды өткізу бастамасын Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің 2012 жылдағы жолдауында алғаш рет ұсынды.
Соған сәйкес азаматтық қоғамды дамыту және мемлекеттік басқару жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің отырысында жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың жаңа тұжырымдамасын әзірлеу, сондай-ақ ауылдар, кенттер мен ауылдық округтер әкімдерінің тікелей сайлауын өткізу мәселелері талқыланды. Оған саяси партиялардың, ірі ҮЕҰ өкілдері, саясаттанушылар, сарапшылар қатысты.
1028 рет оқылды
