Қостанайға Премьер-Министрдің орынбасары – Ауыл шауашылығы министрі Асқар Мырзахметов бастаған жұмыс тобы келіп, Қазақстанда агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2017-2021 жылдарға арнаған бағдарламасының тұжырымдамасын түсіндіруді, талқылауды мақсат еткен өңірлік семинар-кеңес өткізді.
Оған Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Қостанай облыстарының ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілері, мамандар қатысты. Айта кету керек, бұл Үкіметтің қыркүйек айындағы кеңейтілген отырысында Елбасының Үкіметке агроөнеркәсіпті дамыту бағдарламасын жасау жөніндегі тапсырмасы болатын. Асқар Мырзахметов басқосуда жаңа бағдарламаның мақсаты мен міндетін түсіндіргеннен кейін, тұжырымдама жобасы таныстырылды.
Қазақстан мол астық өндіреді, биыл, тіпті, жоғары көрсеткішке қол жетті. Мал шаруашылығы дамып келеді. Дегенмен, ауыл шаруашылығы, Елбасы теңегендей, еліміз экономикасының драйверіне айналуы үшін көптеген мәселелер шешімін табуы тиіс. Жеріміз ауыл шаруашылығы өнімдерінің қандайын өндіруге де жетеді, қолайлы да. Бірақ, соған қарамастан, азық-түліктің көптеген түрлерінің өндірісі әлі де төмен деңгейде. Сондықтан, олардың біразын сырттан тасуға тура келеді.
Мысалы, ет өнімдерінің – 33, сары майдың – 36, ірімшік пен сүзбенің – 42, шұжықтың – 45, құс етінің – 54, балықтың 67 пайызы өзге елдерден тасылады. Мал шаруашылығымен қатар, егін шаруашылығы саласынан алынатын өнімдердің де экспортынан импорты басым түрлері жетерлік. Қанттың 97 пайызы сырттан келеді.
Өсімдік майының 38 пайызын, астықтың ортасында отырып, макаронның да 19 пайызын сырттан тасуға мәжбүрміз. Ал көкөніс пен жеміс консервілерінің де 74 және 96 пайызына дейін импорттың үлесіне тиеді. Импортқа тәуелділіктен арылып, өнімдерді сыртқа шығару көлемін арттыру үшін ауыл шаруашылығында атқарар жұмыс та шаш-етектен. Оларды жүйелегенде, атқарылар істің механизмдерін белгілегенде ауыл шаруашылығы дамудың кібіртіксіз жолына түседі.
– Бағдарламаны жасау барысындағы талдау жұмыстары кезінде бізде астықтың артығымен өндірілетінін, оның есесіне жем, арпа және құс етінің жетіспейтінін анықтадық. Сонымен қатар, ет, сүт, көкөністі қайта өңдеу және сиыр еті мен қой етін экспорттау төмен деңгейде, – деді Асқар Мырзахметов. Министр ауыл шаруашылығын барынша әртараптандыру бағдарламаның маңызды бағыттарының бірі екенін де айтып өтті.
Жобасы талқыланып жатқан бағдарлама ауыл шаруашылығындағы мәселелерді шешу арқылы, ауылдың әлеуметтік жағдайын да дұрыстауды көздейді. Мысалы, мал шаруашылығы тиімділігін 58 пайызға, өсімдік шаруашылығының тиімділігін 40 пайызға көтеру бағдарлама міндеттерінің бірінен саналады. Тауарлы өндіріске 670 мың ұсақ өндірушіні тартып, өндірілген өнімді өткізу, оны өңдеу жүйесін жасау үшін ауыл шаруашылығы кооперацияларын құруды міндеттейді.
– Бұл кооперациялар ешқандай да бұрынғы ұжымдық шаруашылықтарды жаңғырту болмайды. Бүгінгі шаруашылықтарға құқықтық, заңдық, қаржылық, экономикалық жағынан ешқандай нұқсан келмейді. Ет, сүт, көкөніс, картоп секілді күнделікті керек азықтың 60-90 пайызына дейін жекелердің қосалқы шаруашылықтары мен шағын фермерлік шаруашылықтарда өндіріледі.Ал ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу кәсіпорындары шикізат тапшылығын сезінгеннен өз қуатының 25 пайыздан 60 пайызына дейін пайдалана алмайды. Ал ұсақ шаруашылықтар біріккенде өнімін зауыттарға кооператив арқылы өткізеді, оның жұмысы жандануы үшін мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығы өнімдерін субсидиялау да ойластырылады, – деді бағдарлама жобасын таныстырған Өсімдік шаруашылығы өндірісі және өңдеу департаменті директорының орынбасары Б.Ілиясов. Кооперация арқылы тауарлы өндіріске 670 мың ұсақ өндірушілер кеңінен тартылады, оларға мемлекеттік қолдаудың тиімділігі мен қолжетімділігі барынша қамтамасыз етіледі. Бұл іс экспорттық саясатты жүзеге асыру мен органикалық, таза өнімнің қазақстандық брендін жасауды бағытқа алады.
Семинарда субсидия мәселесі кеңінен сөз болды. Өсімдік шаруашылығында субсидияны гектарына берген дұрыс па, әлде өндірген өніміне қарай ма? Осы мәселе көп сұраққа өзек болды. Семинар-кеңесте үш облыстан жиналған ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілер мен мамандар тыңдалды. Атақты «Иволга» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры Василий Розинов бағдарлама жобасына өз пікірін қоса отырып, ауыл шаруашылығындағы өздері кездестіріп жүрген проблемаларды атап өтті. Ауылдан жұрттың көшуі тоқтамай тұр, ауыз сумен қамтамасыз ету сын көтермейді, ауылға баспана салу керек, ауыл шаруашылығы мамандары жетіспейді.
Бағдарламаны талқылау мен түсіндіру барысында мал және егін шаруашылығындағы малдың жемазығы, құрама жем зауыттарының қуатын арттыру, қажет жерлерде оны салу, жайылым, оны суландыру, ауылдағыларды кооперативке біріктіруге барынша ынталандыру секілді көптеген мәселелер қамтылды. Ауыл шаруашылығы мен ауылдағы бір мәселені қозғаса, жүз мәселе басын көтереді. Сондықтан агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың алдағы бес жылға арналған бағдарламасы тұжырымдамасының жобасын түсіндіру аудандар мен ауылдарда жүрсе құба-құп болар еді. Өйткені, ауыл шаруашылығы дамыса – ауыл гүлденеді, экономика тек өндіріске қарамай қарыштап дамитын болады. Ал бағдарлама жобасында айтылған ауыл шаруашылығында жүзеге асырылатын жұмыстардың барлығы да ауылда алаңдап отырғандардың қолынан өтеді.
Министр өткізген семинар-кеңестен «Келісіп пішкен тон келте болмауы» үшін де талқылау-түсіндіру жұмыстары дұрыс қолға алынғаны білініп тұрды.
Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА,
«Егемен Қазақстан»
ҚОСТАНАЙ
2981 рет оқылды_140_110.webp)
