Фото: baraev.kz
Кәсіподақ – негізгі міндеті кәсіподақ мүшелерінің әлеуметтік-еңбек мүдделері мен құқықтарын қорғау болып табылатын жалғыз заңды және тәуелсіз қоғамдық ұйым. Ult.kz тілшісі кәсіподақ қозғалысы дегеніміз не, оның өкілеттіктері, міндеттері мен мақсаттары қандай екенін зерттеп көрді.
Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясы төрағасының орынбасары Нұрлан Өтешевтің айтуынша, «Кәсіподақтар федерациясы Қазақстандағы ең ірі қоғамдық ұйым 1905 жылы 6 желтоқсанда қазіргі Қарағандыоблысының аумағында құрылған Успен мыс кеніші жұмысшыларының республикадағы алғашқы кәсіподақ ұйымы болып ресми танылды.
Кеңес өкіметі кезінде Қазақстандағы барлық кәсіподақтардың қызметін бір орталық орган – 1948 жылы құрылған Қазақ кәсіподақтар кеңесі (Қазсовпроф) басқарғанын айта кеткен жөн.
Бүгінгі таңда Қазақстанда кәсіподақтардың үш республикалық бірлестігі бар: Қазақстан Республикасы кәсіподақтар федерациясы, Қазақстан еңбек конфедерациясы және «Аманат» Қазақстан кәсіподақтары федерациясы Қазақстан 1 миллион 500 мыңнан астам кәсіподақ мүшелері бар 23 салалық кәсіподақ пен 17 аумақтық кәсіподақ бірлестіктерін біріктіреді.
Нұрлан Өтешев федерацияның кәсіподақ мүшелерінің мүддесі үшін түрлі қоғамдық-саяси жағдайларда жұмыс істеп келе жатқан көп жылдық тәжірибесі бар азаматтық қоғамның маңызды бөлігі екенін баса айтты.
«Қазақстан Республикасының «Кәсіподақтар туралы» Заңының 16-бабына сәйкес кәсіподақтар өз мүшелерінің әлеуметтік-еңбек құқықтары мен мүдделерін білдіруге және қорғауға, сондай-ақ мемлекеттік органдармен қарым-қатынаста қызметкерлердің өкілдері болуға құқылы. Өз өкiлеттiгi шегiндегi органдар, жұмыс берушiлер, жеке кәсiпкерлiк қауымдастықтар (қауымдастықтар), одақтар), өзге де қоғамдық ұйымдар жатады», - дейді Нұрлан Өтешев.
Сонымен қатар, кәсіподақтар заңнамада белгіленген тәртіппен сотта, медиация, бітімгершілік және төрелік рәсімдер кезінде қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғауға, қоғамдық бақылауды жүзеге асыруға, ереуілдер мен бейбіт жиналыстар өткізуге құқылы.
Алға қойған мақсаттарына жету үшін ұйым жарғы шеңберінде әрекет етеді:
- Федерация қызметінің негізгі бағыттары мен стратегиясын әзірлейді және анықтайды;
- Федерацияға мүше ұйымдардың қызметін біріктіреді, үйлестіреді және басқарады;
- өз мүшелерінің құқықтары мен заңды мүдделерін білдіреді және қорғайды, сондай-ақ мемлекеттік органдармен қарым-қатынаста қызметкерлердің атынан өкілдік етеді;
- әлеуметтік әріптестік жөніндегі республикалық үшжақты комиссияның жұмысына қатысады;
- жұмыс берушiлердiң республикалық бiрлестiктерiмен және Қазақстан Республикасының Үкiметiмен Бас шарт жасасу кезiнде әлеуметтiк әрiптестiктiң тарапы ретiнде әрекет етедi;
- азаматтардың еңбек және әлеуметтік құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актілерге бастамашылық жасайды және әзірлеуге қатысады;
- еңбек заңнамасының сақталуына және әлеуметтік-еңбекті қолдау жөніндегі мемлекеттік (мемлекеттік) бағдарламалардың іске асырылуына қоғамдық бақылауды жүзеге асырады;
- еңбек қатынастары туралы халықаралық шарттар мен конвенцияларды ратификациялауға және жүзеге асыруға ұмтылады;
- ұжымдық еңбек дауларын шешуге қатысады;
-өзінің филиалдары мен кәсіподақ мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін сотқа талап қоюға, сотта және еңбек арбитражында олардың мүдделері үшін әрекет етуге құқылы.
Бүгінгі таңда Кәсіподақтар федерациясы қандай өзекті мәселелерді шешіп жатқанын айта келе, еңбек қатынастары жүйесіндегі бірлестіктер бірнеше функцияларды атқаратынын атап өтті.
«Олардың бірі, экономикалық, кәсіпорындарда, салаларда және экономиканың басқа салаларында жұмысшылардың мүдделері мен құқықтарын қорғаумен байланысты, ол, әдетте, жұмыс күші өкілдері ретінде кәсіподақтардың қатысуы арқылы жүзеге асырылады ұжымдық келіссөздер процесі экономикалық қызметтен басқа, кәсіподақтар еңбек процесін демократияландыру, жұмысшыларға ұжымдық келіссөздер процесіне қатысу мүмкіндігін беру, олардың өмір сүру сапасын анықтайтын талаптарды қою және қорғау қызметін де атқарады», - деді ол.
Кәсіподақтардың тағы бір қызметі әлеуметтік болып табылады және қоғамдағы әлеуметтік тұрақтылыққа қызмет етуге арналған.
Сондықтан Кәсіподақтар федерациясы еңбекшілердің құқықтарын қорғау және заңды мүдделерін қорғау бойынша жүйелі шаралар қабылдауды ұсынады, бұл қоғамның әділеттілікке деген сұранысын едәуір дәрежеде қанағаттандыруға, өзара қарым-қатынастардағы тежемелік және тепе-теңдік жүйесінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. қызметкерлер мен жұмыс берушіге, сондай-ақ халықтың нақты табысын арттыруға жағдай істейді.
542 рет оқылды
