Жаңа Қазақстанды құруда Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған «Еститін мемлекет» тұжырымдамасының рөлі зор екені белгілі. Ал оны қалай жүзеге асырамыз, қандай концепциялары бар деген сауалдарға «АМАНАТ» партиясы Қоғамдық саясат институтының директоры Мадина Нұрғалиева жауап берді, – деп хабарлайды «Ұлт ақпарат».
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қызметке кіріскен сәттен бастап көпшілік алдында сөйлеген сөзінде, оның ішінде іс жүзінде әрбір Жолдауында қоғам мен мемлекет арасындағы байланысты қамтамасыз ететін құрал ретінде әлеуметтануға назар аударады.
«Халық шыншыл, ашық «сөйлегенде» «еститін мемлекет» ұғымы тиімді болмақ. Осыған байланысты бұл әлеуметтану қоғамның немесе жекелеген әлеуметтік топтардың нақты проблемалар, құндылықтар мен көзқарастар туралы пікірін жинақтай алатын, ұстай алатын және талдай алатын ғылым ретінде қарастыра аламыз. Ал «еститін мемлекет» құру курсының жариялануымен социологияның маңызы мен рөлі бұрынғыдан да арта түсуде.
Ең алдымен, әлеуметтану қоғамды, адамдардың мінез-құлқын зерттейтін ғылым екенін есте ұстауымыз керек. Осы саладағы сапалы зерттеулер азаматтардың көпшілігін шынымен мазалайтын өзекті мәселелерді анықтауға көмектеседі», – дейді Мадина Нұрғалиева.
Оның айутынша, әлеуметтік желілерге де назар аударған жөн. Өйткені, әртүрлі бағалаулар бойынша, Қазақстанда Instagram қолданушылардың саны 6,8 миллион адам, Facebook желісі шамамен 2,4 миллион. 2020 жылы Telegram пайдаланушыларының саны 2 миллионға жуықтаған. Бұл әлеуметтік желілердегі жазбаларға сүйене отырып, белгілі бір мәселелер бойынша бүкіл ел тұрғындарының пікірі/позициясы туралы қорытынды жасау үшін, әрине, жеткіліксіз.
«Тіпті онлайн сауалнамалардың өте салыстырмалы мәні бар, өйткені онлайн сауалнамалардың репрезентативтілігін қамтамасыз ету мәселесі әлі де ашық, онсыз статистикалық сенімді нәтижелерді алу мүмкін емес.
Қоғамның жай-күйінің, ондағы пікірлер мен көңіл-күйдің шынайы адекватты бейнесін классикалық әлеуметтану бере алады. Бірақ бұл үшін бұл ғылымды дамытып, сапалы зерттеулер жүргізіп, ең бастысы, сауалнама деректері қоғамдық пікірді манипуляциялау құралы емес, тактикалық және стратегиялық шешімдер қабылдаудың негізіне айналуы үшін олардың нәтижелерін пайдалану қажет.
Әлеуметтану тек сандар мен пайыздар ғана емес. Мұндай зерттеулер қоғамның түпкі себебін табуға, корреляцияны анықтауға, қоғамда неліктен осы немесе басқа оқиғаның немесе құбылыстың осылай бағаланатынын түсіндіретін бастапқы нүктелерді анықтауға көмектеседі. Мысалы, этносаралық қатынастар, тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қатысты мәселелер бойынша көптеген зерттеулер бар – бұл мемлекеттік саясат деңгейінде шешім қабылдауға мүмкіндік беретін, заңнамаға қандай түзетулер қажет екенін түсінуге көмектесетін осындай сараптама», – дейді Мадина Нұрғалиева.
Спикердің айтуынша, қазір Қазақстанда әлеуметтанумен тұрақты түрде айналысатын бірде-бір мемлекеттік мекеме, республикалық бюджеттік ұйым жоқ. Мұндай зерттеулерді (соның ішінде мемлекет үшін де) әртүрлі социологиялық компаниялар, үкіметтік емес ұйымдар, университеттер, әртүрлі ғылыми-зерттеу және талдау институттары жүргізеді. Бұл жағдай бір жағынан қазақстандық әлеуметтанудың тәуелсіздігі мен объективтілігін сақтауға мүмкіндік берсе, екінші жағынан, мемлекеттің қолдауынсыз әлеуметтанудың жүйелік деңгейде дамуы қиын сияқты.
«Жалпы, қайталап айтамын, әлеуметтану «еститін мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыруда мүмкіндігінше кеңінен қолдануға болатын және қажет болатын маңызды құрал болып табылады. Тақырыптық әлеуметтік зерттеулер жүргізіп қана қоймай, азаматтардың мемлекеттік органдарға, түрлі қызмет көрсету орталықтарына, колл-орталықтарға өтініштері бойынша талдаулар жүргізу. Заманауи жағдайда Елбасының виртуалды қабылдауында онлайн-өтініштерді талдау да, азаматтардың өтініштерін қарау да маңызды.
Қылмыстың әртүрлі түрлері бойынша статистикалық мәліметтерді талдау маңызды, өйткені бұл да қоғамда орын алып жатқан проблемалардың көрсеткіші. Наразылық акцияларын, азаматтардың көңіл-күйін, пикеттерді, митингілерді және басқаларды терең талдау қажет, өйткені олар халықтың белгілі бір оқиғаларға реакциясын көрсетеді және мемлекет бұл реакцияны білуі керек. Әрине, әлеуметтік желілерді, соның ішінде кейбір оқиғаларға (тек әлеуметтік және саяси маңызы барларға ғана емес) қолданушылардың қалай қарайтыны тұрғысынан да зерттеу маңызды», – дейді Мадина Нұрғалиева.
Қасым-Жомарт Тоқаев президенттік мерзімінің басында жариялаған «еститін мемлекет» тұжырымдамасы оны дәйекті түрде ұстанады. Қазір саяси жаңғыртудың, мемлекеттік басқарудың дұрыс және теңгерімді жүйесін құрудың біршама күрделі процесі жүріп жатыр.
1049 рет оқылды
