29 қар, 2023 сағат 14:44

Қазақстанда жасанды интеллект саласы қалай дамиды

Фото: orda.kz

Цифрлық даму министрлігі негізгі деректер қорын біріктіріп, оларды ғалымдарға, университеттерге және IT-компанияларға беруді жоспарлап отыр. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі (ЦРРАП) министрі Бағдат Мусин Қазақстанда IT-индустрия қалай дамытылатынын айтып берді, – деп хабарлайды «Ұлт ақпарат».

«Министрлік технологиялық хабтарды ашу және қолдау арқылы өңірлерде Astana Hub брендін таратуды бастады. Бүгін біз тоғыз IT хаб аштық, биыл тағы төртеуі ашылады. Әкімдіктерден аймақтық хабтарды қаржылық және инфрақұрылымдық қолдауға қойылатын талаптарды бекіту заңды түрде сұралады», – деді ведомство басшысы.

Ол бүгінде мемлекеттік саясат IT саласының негізін қалауға бағытталғанын атап өтті.

«IT-экожүйені дамытудың негізгі институтына айналған Astana Hub тұрғындарының саны 1200-ден асты, шетелдік компаниялардың саны 319-ға жетті. 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында Astana Hub қатысушыларының табысы 161,5 млрд. теңгені (2022 жылы – 232,9 млрд., 2021 жылы – 163,8 млрд.

Құрылған жылдары тұрғындардың жалпы табысы 625,4 млрд теңгені құрады. Барлық жылдардағы тартылған инвестиция көлемі 198,6 млрд. «Бүгінде IT-стартап индустриясы қаржылық сұранысты қанағаттандыру үшін венчурлық қорларды тартумен айналысуда. Нарықта 24 венчурлық қор бар, инвестиция көлемі 145 млн долларды құрады. Дегенмен, нарықтағы венчурлық келісімдердің өсуіне қарамастан, қаржыландырудағы айырмашылық шамамен 100 миллион долларды құрайды», – деп түсіндірді Бағдат Мусин.

Оның айтуынша, министрлік нарық өкілдерімен бірлесіп венчурлық индустриядағы шектеулерді алып тастайтын заңнамалық бастамаларды әзірлейтін болады. «Президент өз жолдауында жасанды интеллектті дамытуға ерекше көңіл бөлу қажеттігін атап өтті. Ол үшін біз екі негізгі сұрақты шешеміз. Біріншіден, үкіметтің «Smart Data» жобасының бір бөлігі ретінде біз негізгі деректер қорын біріктіріп, оларды мемлекеттік органдар мен ғалымдарға, университеттер мен IT-компанияларға осы деректер негізінде өздерінің қажеттіліктеріне сәйкес модельдер жасай алатындай етіп береміз. Яғни, үлкен деректермен қамтамасыз ету», – деп атап өтті министр.

Екіншіден, жасанды интеллектті модельдеу үшін отандық компанияларға ұсынылатын деректер «анонимді» ерекшелікте, яғни тұлғалық емес нысанда қолжетімді болады.

«Яғни, нарықты деректермен және есептеу қуатымен қамтамасыз ету қажет. Дегенмен, бұл мүмкіндік тиісті жауапкершілік пен міндеттемелерді мойнына алған отандық IT-компанияларға беріледі. Нәтижесінде жасанды интеллект саласындағы отандық стартаптар көбейіп, нарықтық бәсекелестік туындайды», – деп атап өтті Бағдат Мусин.

Ол озық әлемдік тәжірибеге сәйкес IT секторы келесі негізгі бөлімдерден тұратынын атап өтті: адами капиталды дамыту; бірыңғай инновациялық экожүйені құру (өңірлерде Astana Hub тәжірибесін тарату арқылы) және венчурлық қорларды қолдау.

Қазақстанда бірнеше жыл бойы электронды үкімет. «Күшті ел басшылығы, стратегиялық жоспарлар, инфрақұрылымдық инвестициялар, адами капиталды дамыту және цифрлық трансформацияның адаптивті мәдениеті – цифрлық дамудың негізгі факторлары Қазақстандағы салалар», – дейді БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік мәселелер департаментінің мемлекеттік мекемелер және цифрлық үкімет департаментінің цифрлық үкімет бөлімінің басшысы.

Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Қазақстан өнеркәсібінде Бағдат Мусин электронды үкімет пен eGov мобильді қосымшасын одан әрі дамыту жоспарларымен таныстырды.

«Біздің қызметіміз арқылы сіз қазірдің өзінде мүмкін көптеген мемлекеттік қызметтерді аласыз. Біз басқаларды жасаумен айналысамыз ыңғайлы қызметтер азаматтарымыз оны белсенді пайдаланады», – деді министр.

Соның бірі – келген медбикеге оның келу уақыты, аты-жөні және телефон нөмірі туралы хабарламамен қоңырау шалу.

«Адамдар енді сертификат алуға қызығушылық танытпайды туу және босану бойынша жәрдемақылар және бала күтіміне арналған нақты нәрселер туралы. Біз қазір жай ғана қызметтерді немесе қағаз бөліктерін цифрландырудан көшеміз. Біздің цифрлық процестеріміз өмірдің барлық жағдайларына шынымен еніп кетті», – деді министр.

Мәселен, 2023 жылы департамент уақытты қысқартуды жоспарлап отыр пренатальды жәрдемақы алу (біржолғы жүктілікке байланысты табысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік жәрдемақы және босану - Ред.) бірге 15 күннен 1 сағатқа дейін. Бағдат Мусиннің айтуынша, бұл қызметті кем дегенде жылына 400 мың отбасы пайдаланылады.

Жасанды интеллект – математиканың, логиканың және эволюцияның іргелі заңдарына негізделген технологиялық шешім.

Цифрлы көпірде Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанда жасанды интеллектті дамытудың басымдығын атап өтті және жалпы осы тақырыпта көп айтты.

Сонымен, Мемлекет басшысы бірнеше маңызды жайтты атап өтті:

– АИ дамытудың көлемін, міндеттері мен құралдарын анықтайтын стратегиялық құжатты қабылдау қажет;

– AI реттеуін қамтамасыз ету қажет. Қазірдің өзінде 120-дан астам ел бұл мәселені шешу үшін түрлі заңнамалық актілерді қабылдады. Қазақстан жеделдету керек;

– Қиындық – AI құралдарын адамдардың құқықтары мен бостандықтарын бұзбай, олардың күнделікті өміріне енгізу;

– Жаһандық ойыншыларды тарта отырып, цифрлық инфрақұрылымды, оның ішінде AI-ға мамандандырылған деректер орталықтарын салуды нығайту маңызды;

– Жасанды интеллектті енгізу адамның еңбек нарығындағы рөлін жоққа шығармайды; жаңа дағдыларды қалыптастыру мектеп жасынан бастап талап етіледі;

– Болашақ мұғалімдер, дәрігерлер, агрономдар, заңгерлер және сала мамандары АИ бойынша қарапайым білімге ие болуы керек.

Жасанды интеллектті дамыту Қазақстан үшін маңызды аспект екені сөзсіз, оған мемлекет басшысының сөйлеген сөзі дәлел. Енді сарапшылар қауымының пікіріне назар аударайық.

Саясаттанушы Ғазиз Әбішевтің пікірінше, келесі тезис ерекше қызығушылық тудырады: «Жасанды интеллект – математиканың, логиканың және эволюцияның іргелі заңдарына негізделген технологиялық шешім. Жасанды интеллект әсіресе біртұтас жаһандық ғылыми желіде дамыған болса, әмбебап болып табылады. Оның толық болуы және кең көлемде жүзеге асырылуы ұлттық ойлаудың бірегейлігі туралы жергілікті пікірлерді жойып, ұлттардың мәдени кодтарын бұлдыратуы мүмкін».

Өйткені, күтілетін даму жолдарының бірі чиптерді Бүкіләлемдік желіге қосу арқылы адамдарды әмбебап биочипизациялау және чип арқылы жеке AI көмекшісін алу мүмкіндігі болмақ, деп атап өтті сарапшы. Бұл жағдайда әрбір адам қарапайым оймен ғаламшардағы барлық ақпаратқа лезде қол жеткізе алады. Ал мұндай ақпарат ағыны, әрине, ұлттық психикалық шекараның көбін шайып жібереді.

«Мемлекет басшысы сондай-ақ АИ төнуі мүмкін қауіпті атап өтті. Бұл жерде Қазақстан бұл қауіпке байланысты цунамидің алдында жағадағы бала іспетті екенін атап өту керек. Біздің қолымыздан келер маңызды нәрсе болуы екіталай. Кремний алқабы, Бостон, Лондон метрополитені, Қытай ғылыми-зерттеу институттары және планетаның басқа да бірқатар аймақтары - дәл осы жерде AI іргелі деңгейде жасалады, бізде оны түсінетін мамандар болмауы мүмкін. Исаак Азимовтың роботтар туралы сериясында позитрондық ми 10 отырыста құрастырылғаны сияқты, әрқайсысы күрделірек, мұнда да ұқсас нәрсе болуы мүмкін», – деп түсіндірді маман.

Министрлік технологиялық хабтарды ашу және қолдау арқылы өңірлерде Astana Hub брендін таратуды бастады. Бүгін біз тоғыз IT хаб аштық, биыл тағы төртеуі ашылады. Әкімдіктерден аймақтық хабтарды қаржылық және инфрақұрылымдық қолдауға қойылатын талаптарды бекіту заңды түрде сұралады. IT-экожүйені дамытудың негізгі институтына айналған Astana Hub тұрғындарының саны 1200-ден асты, шетелдік компаниялардың саны 319-ға жетті. 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында Astana Hub қатысушыларының табысы 161,5 млрд. теңгені (2022 жылы – 232,9 млрд., 2021 жылы – 163,8 млрд.