Сурет: qazaly.kz
Мемлекеттік тілді білу – әрбір қазақстандықтың парызы. Еліміз Тәуелсіздік алғанына 30 жылдан астам уақыт өтті. Дегенмен, қазақ тілі, оның ішінде мемлекеттік органдарда онша кең таралмаған. Мамандар мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыру туралы жиі айтады. Олардың Үкімет деңгейінде қабылдағысы келетін жаңашылдықтарының бірі – жоғары лауазымды мемлекеттік қызметкерлерге қазақ тілін білуге міндеттеу талабы. Олардың арасында министрлер, әкімдер және олардың орынбасарлары бар, – деп хабарлайды «Ұлт ақпарат».
Осы Қазан айында Қазақстанда Тіл саясатын дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы қабылданды. Қазақстан Үкіметі өз қаулысымен Тіл саясатын дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекітті.
Тұжырымдамада 2029 жылға қарай мемлекеттік тілді меңгерген халықтың үлесін 84 пайызға жеткізу көзделген.
Мемлекеттік телеарналардағы қазақ тіліндегі телебағдарламалардың үлесі 2029 жылға қарай 84 пайызды құрауы тиіс.
Мемлекеттік органдар мен ұлттық компаниялардағы құжат айналымының мемлекеттік тілдегі үлесі 94 пайызды құрауы тиіс.
Қазтест жүйесі бойынша В2 деңгейінде қазақ тілін меңгерген мемлекеттік қызметшілердің үлесі 2029 жылы 50 пайызды құрайды.
Осы мақсаттарға қол жеткізу тұжырымдамасында басқалармен қатар, халыққа қазақ тілін үйрету курстарын ашу, бейнесабақтар өткізу, жоғары оқу орындары мен жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының бағдарламаларын жаңарту ұсынылады.
Сонымен қатар, құжатта жаңа сөздіктер мен анықтамалықтар әзірлеп, басып шығару, түрлі курстар мен семинарлар ұйымдастыру ұсынылады.
Бұған дейін Тұжырымдама «Ашық заңды және заңды тұлғалар» сайтында талқыланған болатын. Бұл туралы ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы Ербол Тілешов баяндап берді.
«Осы немесе келесі айда Қазақстан Үкіметі республикадағы тіл саясатын дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекітеді. Тұжырымдама аясында қазақ тіліндегі сөздердің лексикалық-грамматикалық минимумдары алғаш рет құрылады. Әр сыныпта қанша сөз оқытылады, олардың қажеттілігі қандай. Ол әртүрлі талаптармен анықталады: мысалы, қолданылу жиілігі, сөздердің семантикалық мағынасы. Бұл біздің тәжірибеміз емес еді. Сондықтан мектеп оқулықтарының жұмыс істемейтіні рас», – деді ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы Ербол Тілешов.
Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының өкілі Жанат Мұхамеджанов жаңа талаптармен толық келіседі.
«Меніңше, біздің елдің депутаттары да халықтың атынан сөйлейтіндіктен, тілді білуге міндетті. Жағдайды осы тұрғыдан қарасаңыз, әркім тіл білуге ұмтылады. Мемлекет халықтың тілді меңгеру қажеттілігін туғызуы керек. Біздің елде тілдік қысым жоқ. Әркімнің өз тілінде сөйлеуге құқығы бар. Кейбірінің мемлекеттік тілді үйренуге деген құлшынысы мен құлшынысы жоқ. Біз бұл үшін жас ұрпаққа көмектесуіміз керек», – деді «Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы» ОҚОФ ҚБ өкілі Жанат Мұхамеджанов.
«Тұжырымдамада бұдан да ауқымды міндеттер қойылуы тиіс» Қазақстандық дипломат, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының директоры Талғат Қалиев тұжырымдаманың алдына өте қарапайым мақсаттар қойылғанын атап өтті. Оның ойынша, алдағы жеті жылда республикадағы қазақтілді халықтың үлесін 84 пайызға жеткізу – ондай қол жетпес мақсат емес.
«Халқымыз жас, орташа жасы 30-ға жуық. Ал қалғандары, шамасы, мотивация жетпейді. Мен, мысалы, Америкаға немесе Еуропаға көшушілер ретінде баратын және бір айдың ішінде поляк немесе ағылшын тілін меңгеріп алатын адамдарды жақсы білемін. Неліктен қазақ тілін жылдар бойы үйрене алмай жүрсіз? Тұжырымдамада неғұрлым өршіл мақсаттар қойылуы керек. Біз ештеңе істемей-ақ 84 пайызға жетеміз. Мәселе мынада, адамдар ескі жолмен істегісі келеді. Бұрынғы қателіктерді қайталамауымыз керек. Біз 30 жыл ішінде еліміздің бүкіл тұрғындарының мемлекеттік тілді толық меңгеруіне қол жеткізген жоқпыз», – деді Талғат Қалиев.
Спикерлердің пікірінше, облыста этностарға мемлекеттік тілді оқытудың аясын кеңейту бағытында ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Атап айтқанда, облыста 20 оқу орталығы жұмыс істейді және қазақ тілін ынта-ықыласпен үйренетін өзге ұлт өкілдерінің саны жылдан-жылға артып келеді.
Құжатқа жүктелген міндеттерді жүзеге асыру үшін бағдарламалардың, курстардың және әр түрлі іс-шаралар тізімі енгізілген.
Қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Сондай-ақ, Тоқаев орыс тілі жөніндегі халықаралық ұйым туралы келісімнің жобасын мақұлдаған болатын.
Құжатқа сәйкес, Біріккен Ұлттар Ұйымының, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы, Еуразиялық экономикалық одақ, Шанхай ынтымақтастық ұйымының ресми немесе жұмыс тілі және негізгі құралы ретінде, әр түрлі мемлекеттердің халықтары үшін ұлтаралық қатынас тілі - орыс тілінің рөлі атап өтілді.
2378 рет оқылды
