Фото: kapital.kz
Қазақстанда жеке тұлғалар мен компаниялар Халықтық IPO-ға 2012 жылдан бері қатысып келеді. Ал биыл қандай өзгерістер мен жаңашылдықтар болмақ? Белгілісі қор биржасына жаңа компаниялар еніп жатыр, бұл бизнес үшін де, жеке инвесторлар үшін де кең мүмкіндіктер ашады. Ult.kz порталы IPO жаңалықтарын сараптап көрді.
IPO деген не?
IPO аббревиатурасы ағылшын тіліндегі Initial Public Offering сөзінен шыққан. IPO-ның мәні қарапайым: бағалы қағаздарын қор биржасына алғаш рет орналастыратын компаниялар акцияларды инвесторлардың шектеусіз санына ұсынады.
IPO шеңберінде акцияларды бастапқы орналастыру екі тарапқа да пайда әкеледі. Бизнес жария болады, яғни ол өзін жариялайды және инвестиция арқылы ауқымды бола алады. Ал инвесторлар инвестициядан табыс ала алады.
Инвесторлар «Халықтық IPO» бағдарламасы бойынша акцияларды сатып алу ең аз тәуекелді қамтитынын қалай түсінуге болады?
Біріншіден, қор биржасында қаржылық есептілігі ашық және корпоративтік басқарудың жоғары стандарттары бар тұрақты ұлттық компаниялар ғана шығарылады. Бағдарламаға қатысатын барлық компаниялар «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ құрамына кіреді.
Екіншіден, мемлекет – негізгі акционер, ол басқа акционерлер үшін нарықтық тәуекелдерді азайтады.
Үшіншіден, ашық компаниялардың ерекшелігі инвестордың оның қаржылық есеп беруіне қол жеткізуі (бұл деректер қор биржасының веб-сайтында берілген). Бұл экономика және қаржы саласында білімі бар инвесторлар үшін маңызды плюс.
IPO-дан қалай ақша табуға болады?
Бағдарлама аясында пайда табудың басқа биржаларда ақша табудан еш айырмашылығы жоқ.
Біз осы орайда табыс табу мүмкіндіктерін ұсынамыз:
Дивидендтер арқылы. Инвестор IPO акцияларын сатып алады және оларды өзінің инвестициялық портфелінде сақтайды. Бұл акцияларды шығарған компания өз пайдасының бір бөлігін инвесторға аударады. Көбінесе төлемдер жылына бірнеше рет болады, бірақ даму жоспарларына, ағымдағы нарықтық жағдайларға және басқа факторларға байланысты компанияның қалауы бойынша қалады.
IPO шеңберінде бағалы қағаздар құнының ауытқуы туралы. Егер IPO-ға қатысатын компанияның акцияларының бағасы көтерілсе, бағалы қағаздар сатылып, айырмадан пайда алынады. Көптеген инвесторлар кіріс алудың осы әдісін таңдайды, себебі қатысушы компаниялардың акциялары тұрақты өсуді көрсетеді. Мысалы, «KEGOC» АҚ-ның бір акциясы үшін 2014 жылы 505 теңге сұраса, 2024 жылы оның құны 1 440 теңге болды. Қазақстанда жергілікті белсенді сауда жасайтын компанияларға қатысты қолайлы салық заңнамасы бар – акцияларды сатудан түсетін табыс салығы 0% құрайды.
Акцияға ашық компаниялар
Ашыққа шыққан компаниялардың мысалдарыжетерлік, былай айтқанда бизнес акция бағасының максималды өсуін көрсетеді. Мысалы, «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ мұнай-газ компаниясының бағалы қағаздарын IPO шеңберінде капиталдандыру (2022 ж.) 5,1 трлн теңгеден асты. ҚАЗАТОМПРОМ ядролық компаниясының бағалы қағаздар құнының максималды өсімі (2018 ж.) 383%-ға, ал электр желілерінің операторы KEGOC (2014 ж.) 281%-ға жетті. «ҚазТрансОйл» мұнай құбыры компаниясының өсімі (2012 ж.) 121% құрады.
Оның үстіне акциялардың IPO бағасы айтарлықтай қолжетімді. Мәселен, 2022 жылы «ҚазМұнайГаз» өз құнды қағаздарын 8 406 теңгеге ұсынды. Бұл табыс деңгейі әртүрлі адамдарға инвестициялық нарыққа шығуға мүмкіндік береді.
«Қазақстан темір жолы» теміржол операторы 2023 – 2024 ICO көрмесіне қатысуда. 2024 жылы «Эйр Астана» өз акцияларын акционерлерге ұсынады. Ал 2025 жылы QazaqGaz ұлттық газ компаниясы IPO-ға шығады деп жоспарлануда.
Қазақстандағы келесі IPO 2024 жылы бірінші тоқсанға алдын ала белгіленген.
2024 жылы IPO бағдарламасында қандай компаниялар ұсынылатыны және сауда-саттықты өткізу мерзімдері туралы толық ақпаратты «Самұрық-Қазына» қорының сайтынан, сондай-ақ kase.kz қор биржасының веб-сайтынан және басқарманың сайтынан білуге болады. aix.kz электрондық биржасы.
IPO-ға қатысуға қандай талаптар қойылады?
18 жастан асқан кез келген Қазақстан азаматы инвестор бола алады. Бағдарламаға Қазақстан Республикасының салық резиденттері де қатыса алады. Акцияларды сатып алу және сату үшін брокерлік шот ашып, оны қаржыландыру керек. Содан кейін сізді қызықтыратын компанияның акцияларын таңдап, бағдарламаға қатысуға өтінім беру керек.
Бағдарлама бойынша бағалы қағаздармен банктік қосымшалар арқылы жұмыс істеу ыңғайлы. Мысалы, Банк ЦентрКредит BCC.KZ қосымшасында сәйкес «Инвестициялар» бөлімі бар. Сізге компанияны таңдап, «Өтінім жіберу» түймесін басу жеткілікті.
Әрине, IPO-ның кез келген басқа инвестиция түрі сияқты тәуекелдері бар. Сондықтан, сарапшылар қаражат салуға шешім қабылдағандарға алтын ережелерді сақтауды ұсынады. Біріншіден, әртүрлі компаниялардың акцияларына ақша салу керек. Екіншіден, бір компанияның акцияларына үлкен сома салмаған жөн. Үшіншіден, инвестициялық әрекеттің басында инвестиция үшін капиталыдың аз мөлшерін бөлген дұрыс.
879 рет оқылды
