Алматы қаласының әкiмдiгi қала тұрғындарын тұрмыстық деңгейден бастап ұлттық рухта тәрбиелеудi қолға алмақ. Қала билiгi мұндай жоғарғы материялы мақсатқа жетуге 170 миллион теңгеден астам қаржы жұмсамақ.
Қала билiгi Алматыда қоқыс салатын жәшiктердiң тапшылығына алаңдаулы. Соңғы кездерi қаланы басқан топан суға бiр жағынан арықтар мен көшелерде шашылған тұрмыстық қалдықтар кiнәлi екен. Шенеунiктер бұған санасы төмен тұрғындарды кiнәлайды. Мұндай жандар қоқысқа арналған темiр жәiшiктердi ұрлап, кесiп әкетедi дейдi. Алып кете алмағандарын басбұзарлар майыстырып, жарамсыз еткен. Мысалы осыдан 8 жыл бұрын қала саябақтарына 16 мың су жаңа қоқыс жәшiгi орнатылса, қазiр кетеуi кеткен жәшiктердiң саны таздың тарағындай ғана қалған. Алматының арықтарына жасырылған арматура кесiндiлерi мен жанғыш шөлмектердi иiсшiл иттей таба қоятын полицейлер күнi бүгiнге дейiн қоқыс жәшiгiн түбiмен кесiп әкеткен бiрде бiр ұрыны, бүлдiрген бұзақыны ұстай алмапты.
Әкiмдiк өкiлдерi жағдайды дұрыстауға уәде беруде. Ендi Алматының көшелерi мен саябақтарында 8 700 жаңа қоқыс жәшiгi орнатылмақ.Жаңа қоқыс жәшiктерi кесiп те, тесiп те ала алмайтындай берiк болмақ. Әрқайсысы 20 мың теңгедей тұратын мұндай жәшiк қала қазынасынан 170 млн теңгеден астам қаржыны қағады. Қымбат екен дейсiз бе? Есесiне әр қоқыс жәшiгiне ұлттық ою-өрнек салынады! Ендi әрқайсымыз шенеунiктердiң ойынша, қоқысты жоғары ұлттық сана-сезiммен тастап қана қоймай, сол жерде ақ ұлттық өнер жәдiгерлерiн тамашалай аламыз. Бәлкiм, ұлттық болмыстың исi мұрнына бармайтын вандалдар қоқыс жәшiгiнен рухани азық табар? Яғни, жұмысына шығармашылық талап тұрғысынан қарайтын шенеунiктердiң нәзiк жаны бұзақыларды қазақтың “арқармүйiзi” мен “қошқармүйiзi” тоқтата алады деп санаса керек.
Әлеуметтiк желiде шенеунiктердiң бұл бастамасы үлкен наразылық тудырды. Бiрi қоқыс, темекi тұқылы мен сыра шөлмегiн тастайтын жәшiктiң сыртына ұлттық ою-өрнектiң орнына, ұлттық намысты аяқасты ететiн бастаманың авторларының аты-жөндерiн жазып қоюды ұсынса, екiншiлерi жол жиектерi мен сәндiкке төселетiн тастарға да ұлттық ою салсын деп кекетуде. Осыншама ақшаға қоқыс жәшiгiн орнатқанша, қала орталығында қысылғанда емге таппайтын әжетхана неге салмайды деп кейiгендер де бар.
Бiздiңше, мәселе қала билiгiнiң сонша ақшаны қоқысқа салғанында емес. Саясаттың исi мұрнына бармайтындардан айырмашылығы, шенеунiктер Ақордадан ескен желдiң қалай соғарын жақсы сезедi. Қала деңгейiнен ел көлемiне көтерiлсек, бүкiл Қазақстанның өзi сырты көк тумен қапталған үлкен қоқыс жәшiгi iспеттi. Жаһандық деңгейде ойлау жағынан жан баласы жанына маңайлай алмайтын Қазақстан президентi Н.Назарбаевтың бастамасымен адамзат баласын ядролық вандалдардан қорғау үшiн әлемдегi ядролық қалдықтарды елiмiзге көмдiремiз. Есесiне, ядролық “қоқыстың” үстiнде отырған елге ешкiм жүрегi дауалап басып кiре алмайды.
Ядролық қарудан бас тартсақ та, соғыссыз ақ, ядролық отын қалдығымен жауларымызды үркiтетiн қауқарымыз бар. Әлемдегi бейбiтшiлiк үшiн аянбай тер төгiп келе жатқан стратегтiң бұл саясатын Нобель сыйлығына лайық емес деп қалай айта аласың?
Улы гептилмен ұшатын “Протон” қалдықтарын қайда тастауды бiлмей отырсыз ба? Құдай ау, босаған сыраның шөлмегi секiлдi қазақтың далиған даласына лақтыра салыңыз. Есесiне зымыран қалдықтары құлайтын 63 мың гектар алқапты әлемдегi ең үлкен қоқыс жәшiгi есебiнде рекордтар кiтабына тiркеуге болады. Бұл Ресей полигон, былайша айтқанда қоқыс жәшiгi есебiнде қолданып келген қазақтың 1,7 млн гектар жерiмен салыстырғанда темекiнiң күлiн салғыш сияқты ғана әншейiн көлем ғой. Және көршiмiз қоқысын құр тастамайды. Еуразиялық экономикалық одақтағы әрiптесiмiз дағдарыстан дағдарған әлемдегi Назарбаевтың саясатындай тұрақты валюта – доллармен есептеспек. Ал ол ақшаны ұлттық сана-сезiмiмiздi, рухымызды көтеретiн дүниелерге жұмсаймыз. Мәселен, елiмiздегi ең басты Мемлекеттiк байрақ пен тутұғыр көлемi жағынан түркiмен, иордан және солтүстiк кореялық жалаулардан кейiнгi төртiншi орында тұрғанын бiлесiз бе? Осындай әлемнiң маңдайалды елдерiнiң туларымен бiздiң көк байрағымыздың жағаласа желбiреп тұрғаны қандай ғанибет. Ал мұндай құрметке тегiн ие болмаймыз ғой. 111 метр биiктiкте желбiреп тұрған Мемлекеттiк ту мен тутұғырдың күтiмiне биыл 38,78 млн теңге жұмсалады. Ұлттық рухтың салмағын сiз бен бiз секiлдi салық төлеушi көтеруiмiз керек. Мұны оқып отырып, алдымен шенеунiктердiң басын қоқыстан тазарту керек дерсiз. Келiсемiн, бiрақ ол да бiз үшiн тым қымбатқа түсiп кете ме деген қауiп қылтияды.
Жылдар өте Алматыда орнатылатын ұлттық нақыштағы қоқыс жәшiгi билiктiң қазақ халқына деген қарым-қатынасының сюрреалистiк ескерткiшiне айналуы мүмкiн. Бiрақ оған дейiн осындай жәшiктердiң қасынан өткен сайын қоқыс деңгейiне түскен ұлттық болмысымыз туралы ойлануға мiндеттiмiз. Шенеунiктердiң де бар iзгi мақсаты сiз бен бiздi ұлттық санаға бiртабан жақындату емес пе?
Әдiл ҰЗАҚБАЙ,
"Жас Алаш" газеті
4283 рет оқылды
_140_110.webp)
