Фото: gov.kz
Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы 2021-2025 — елдің сыртқы және ішкі қауіпсіздігін қамтамасыз ету, экономикалық, әлеуметтік және саяси тұрақтылықты сақтау мақсатында қабылданған стратегиялық құжат. Оның қабылдануы Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау, мемлекеттің егемендігін сақтау, азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және жаһандық деңгейде елдің қауіпсіздігін нығайту үшін маңызды қадам болып табылады.
Бұл стратегиялық құжаттың маңыздылығы сонда, ол тек қана әскери қауіптер мен жаһандық қауіп-қатерлерге жауап берумен шектелмей, сонымен қатар ішкі мәселелерді — әлеуметтік тұрақтылық, экономикалық қауіпсіздік, ақпараттық қорғаныс, экологиялық жағдай мен халықтың денсаулығы сияқты саладағы қауіптерді де қамтиды. Сондықтан бұл стратегия Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігін кешенді түрде қамтамасыз етуге бағытталған.
Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік стратегиясына үн қосу аясында біз бірнеше маңызды мәселелерді атап өткіміз келеді.
1. Жаңа қауіптер мен тәуекелдерді ескеру
Қазіргі әлемде қауіптер үнемі өзгеріп отырады. Технологиялық прогресс пен жаһанданудың әсерінен киберқорғаныс, ақпараттық соғыстар сияқты жаңа қауіп-қатерлер күшейіп келеді. Осы тұрғыда Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы инновациялық қауіптер мен жаһандық өзгерістерге бейімделуі қажет. Мысалы, қазіргі кезде киберқылмыс пен ақпараттық агрессияның деңгейі артуда. Сондықтан, киберқорғаныс және ақпараттық қауіпсіздік мәселелеріне баса назар аудару қажет. Стратегияда киберқауіптерге қарсы күресті күшейтетін шараларды нақты анықтау керек. Бұл мақсатта киберқорғаныс жүйесін жетілдіру, ақпараттық жүйелер мен интернет алаңдарындағы қауіптерді бақылау және ақпараттық терроризмге қарсы шараларды одан әрі дамыту маңызды.
2. Экономикалық қауіпсіздік және энергетикалық тәуелділік
Қазақстан үшін экономикалық қауіпсіздік — мемлекеттің тұрақтылығы мен дамуының негізгі аспектісі. Қазіргі кезеңде экономикалық тәуелсіздік пен энергетикалық қауіпсіздік мәселелері айрықша маңызға ие. Қазақстанның экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін сыртқы факторларға тәуелділікті төмендету және энергетикалық қауіпсіздік саясатын күшейту қажет.
Қазақстан экономикасының негізі — мұнай, газ, минералды ресурстар және ауыл шаруашылығы. Алайда, әлемдік нарықтардағы өзгерістер, экономикалық санкциялар мен табиғи ресурстардың сарқылуы ұлттық қауіпсіздікке әсер етуі мүмкін. Сондықтан экономиканы әртараптандыру, жаңартылатын энергия көздерін дамыту және қаржылық жүйені тұрақтандыру маңызды. Энергетикалық тәуелділікті төмендету үшін альтернативті энергия көздеріне инвестиция салу қажет. Сонымен қатар, экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ұзақ мерзімді даму стратегиясы, ауыл шаруашылығы мен өңдеуші өнеркәсіпті дамытуға бағытталған шаралар қабылдануы тиіс.
3. Құқық қорғау және әлеуметтік тұрақтылық
Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы еліміздегі құқық қорғау органдарының тиімділігін арттыру мен әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс. Бұл — ішкі қауіпсіздікке қатысты маңызды аспектілердің бірі. Халықтың әл-ауқатын көтеру, жұмыссыздықпен күрес, әлеуметтік әділеттілікті орнату, сыбайлас жемқорлықпен күресу және ұлттық құндылықтарды сақтау — барлығы ұлттық қауіпсіздік жүйесінің негізі болып табылады. Сонымен қатар, қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтарды болдырмау үшін мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамның тиімді ынтымақтастығы қажет. Қазақстандағы әлеуметтік тұрақтылықты сақтау үшін жұмыс орындарын құру, білім беру мен денсаулық сақтау саласын дамыту, сондай-ақ құқық қорғау органдарының жұмысын жетілдіру үшін жаңа технологияларды енгізу маңызды. Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды арттыру керек.
4. Геосаяси жағдай және сыртқы саясат
Қазақстанның географиялық орналасуы оны халықаралық қатынастарда үлкен мәселелермен бетпе-бет келуге мәжбүр етеді. Елдің сыртқы саясаты мен халықаралық қауіпсіздік саласындағы рөлі әсіресе геосаяси өзгерістер мен аймақтық тұрақсыздық жағдайында өте маңызды. Қазақстанның халықаралық аренада бейбітшілік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге үлес қосуы, халықаралық ұйымдармен байланысын күшейтуі, сонымен қатар аймақтық қауіпсіздік жүйелеріне қатысуы өте маңызды. Қазақстанның сыртқы саясатындағы басты бағыт — бейбітшілік пен көпвекторлы дипломатияны нығайту. Осы мақсатта Қазақстанның халықаралық деңгейде ықпалы мен қауіпсіздігіне қауіп төндіретін кез келген жағдайларға дер кезінде жауап беру үшін арнайы шаралар әзірлеу қажет.
5. Ғылыми зерттеулер мен инновациялар
Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы тек мемлекеттік деңгейде ғана емес, ғылыми және білім беру саласында да даму мен жаңашылдықты талап етеді. Қазақстанның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жаңа технологиялар мен ғылыми жетістіктерге негізделген шешімдер қажет. Мысалы, жасанды интеллект, ақпараттық технологиялар, қоршаған ортаны қорғау және жаңа энергетикалық жүйелерді енгізу салаларындағы ғылыми зерттеулер мен инновациялар ұлттық қауіпсіздіктің маңызды бөлігін құрайды. Стратегияны іске асыру үшін ғылыми зерттеу институттары мен университеттердің рөлін күшейту қажет. Жаңа технологиялар мен инновацияларды дамыту, ұлттық қауіпсіздікке қатысты білім беру бағдарламаларын енгізу, сондай-ақ халықаралық ғылыми қауымдастықпен ынтымақтастықты арттыру керек.
Қорытынды
Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы 2021-2025 — еліміздің болашағын қамтамасыз ететін маңызды құжат болып табылады. Бұл стратегияның тиімді жүзеге асуы үшін ғылыми зерттеулер мен инновациялар, әлеуметтік және экономикалық тұрақтылық, халықаралық ынтымақтастықты күшейту керек. Қазақстан үшін қауіпсіздіктің жаңа аспектілеріне бейімделу, әсіресе киберқауіпсіздік, энергетикалық тәуелсіздік және әлеуметтік тұрақтылық мәселелерін ескеру қажет.
Ұлттық қауіпсіздік саласындағы ең басты жетістіктер тек қана мемлекеттің күшімен ғана емес, азаматтық қоғамның, ғылыми қауымдастықтың, мемлекеттік органдар мен халықаралық ұйымдардың бірлескен жұмысы арқылы жүзеге асады. Сол себепті, бұл стратегияға әр азамат, әр ғалым, әр сарапшы өз үлесін қосып, Қазақстанның қауіпсіздігін нығайту үшін жауапкершілік танытуы керек.
Авторлар:
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, профессор, з.ғ.к. Бишманов Какимжан Муратжанович
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, «Дінтану» мамандығының 1 курс докторанты Жетпісбай Назерке Жетпісбайқызы
526 рет оқылды
_140_110.webp)
