03 там, 2018 сағат 09:46

Пәтер тонаушылардан қалай қорғану керек?

Жыл сайын Қазақстанда он мыңдаған пәтерлерді тонайды, ал тонаушылардан қорғанудың кең таралған әдістері кейде жеткіліксіз: тәжірибелі ұрылар бірнеше минут ішінде пәтерге кіріп, тазарта алады.

Сондықтан, пәтерді қараусыз қалдырсақ, біз оның қауіпсіз екеніне әрдайым сенімді бола бермейміз. Ал тонау статистикасы кейде жұмыс орнынан немесе демалыстан кейін үйге оралғаннан кейін, пәтердегі барлық нәрсенің орнында екендігіне сенімділік бермейді.

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасының мәліметінше, 2018 жылдың алты айында ғана Қазақстанда 17370 пәтерде ұрлық жасалды. Бұл өткен жылғыдан 12,8%-ға аз. Дегенмен, Қазақстанда ұрлықтың көбісін пәтер ұрлығы шамамен 20%-ын құрайды (тек ұялы телефондарды ұрлау туралы ғана).

Облыс бойынша бөлінген статистикаға қарасаңыз, ұрлықтардың көпшілігі Алматы облысы (2 734), Алматы (2 183), Оңтүстік Қазақстан (1 963), Шығыс Қазақстан (1 523), Қарағанды (1 240) және Қостанай облысында (1 239) орын алады. Бұл өңірлер елдегі барлық ұрлықтардың шамамен 63% -ын құрайды.

Тонау Батыс-Қазақстан (629), Қызылорда (490), Атырау (469), Солтүстік Қазақстан (459) және Манғыстау (288) облыстарында ең аз.

Алайда, әрбір облыстағы халық саны деректерін салыстырып, жан басына ұрлықтың мөлшерін есептей отырып, 100 мың адамға шаққандағы ұрлық саны бойынша көшбасшылар Қостанай облысы, Алматы облысы, Алматы, Шығыс Қазақстан және Ақмола облыстары болып табылады.

Кесте 1. Аймақ бойынша ұрлық статистикасы

Алматы	2 734	15,7%	2 024 791	135,026
Алматы қ.	2 183	12,6%	1 823 880	119,690
Шығыс Қазақстан	1 523	8,8%	1 382 376	110,173
Ақмола	809	4,7%	740 261	109,286
Павлодар қаласы	780	4,5%	754 501	103,380
Батыс Қазақстан	629	3,6%	649 074	96,907
Астана қаласы	1 005	5,8%	1 045 137	96,160
Қарағанды	1 240	7,1%	1 380 229	89,840
Ақтөбе	752	4,3%	862 474	87,191
Солтүстік Қазақстан	459	2,6%	557 067	82,396
Атырау	469	2,7%	626 111	74,907
Жамбыл облысы	744	4,3%	1 120 189	66,417
Оңтүстік Қазақстан	1 963	11,3%	2 957 510	66,373
Қызылорда	490	2,8%	787 703	62,206
Маңғыстау	288	1,7%	667 747	43,130
Қалғаны	63	0,4%
Барлығы	17 370		18 253 314	95,161

* Ұрлық статистикасы – Қазақстан Республикасының Бас прокурорының мәліметі бойынша

** ұрлық коэффициенті – шамамен, KK = формуласы бойынша есептеледі (ұрлық саны * 100 000) / Халық саны

Қазақстандықтар пәтерлерін тонаушылардан қалай қорғайды?

Қазақстандықтардың өз пәтерлерінің қауіпсіздігі және сол үшін не істейтіні туралы сұрастыру үшін «НОМАД Иншуранс» сақтандыру компаниясының мамандары клиенттер арасында сауалнама жүргізді. Зерттеу нәтижелері бойынша келесі анық болды:

•  Респонденттердің  кем дегенде 64%-ы күндердің бір күнінде пәтер тонаушылардан

қорғану керектігін ойлайды, бірақ ол үшін ешқандай әрекет жасамады;

• Олардың 61%-ы пәтер тонаушылардан қорғалған деп есептейді;

•  54%-ы пәтерді қорғау бойынша шаралар қабылдайды;

•  37%-ы бұл туралы ешқашан ойланбаған.

Тонаушылардан қорғау үшін респонденттерден көп таралған жолдары:

Қорғалған құлып (86%). Респонденттердің көпшілігі есік құлпының қауіпсіздігіне сенімді екендігін айтады. Дегенмен, есік құлыптары әрқашан сенімді емес екендігін айта кету керек. Ұзақ уақыттан кейін, не тез бұзылатындары бар. Бастапқы және цилиндрлі түрлі цилиндрлердің екі түрін орнату керек. Олар пәтерді бұзудан 100% қорғамайды, бірақ тонаушылар үшін «жұмысты» едәуір қиындатады.

Қауіпсіз есік. Респонденттердің 76%-ы пәтерге қауіпсіз есіктер орнатқанын айтты. Қақпашалары бар болат есіктерді (және жақсырақ екі есікпен) орнату – бұл тонаушылардың ілмектерді кесіп, есікті алып тастау мүмкіндігін жоққа шығарады.

Кіру кезінде бейне бақылау (56%). Бұл әдіс 100% қауіпсіз емес. Әдетте, тәжірибелі ұршылар алдын ала пәтерді таңдап, ұрлықты мұқият жоспарлайды. Демек, кіре берісіндегі бейне камера кедергі емес. Алайда көптеген респонденттер бұл жеткілікті деп санайды.

Терезелердегі торлар (43%). Егер сіз бірінші немесе екінші қабатта тұрсаңыз, қорғалатын және нығайтылған терезелер – міндетті шара. Ең жақсысы – берік торлар орнату. Жоғарғы қабаттардың (ұрылар үйдің шатырынан кіре алады) және пәтерлердің жанында өрт сөндіру баспалдақтары немесе кірулердінде «сөрелері» орналасқан тұрғындарына да осындай кеңес береміз.

Сигнал (24%). Көптеген тонаушылар бірнеше минут ішінде еніп алатын пәтерді таңдайды. Сондықтан бұзу уақытын арттыратын және «жұмысын» қиындататын нәрсе тонаушылардың үрейін тудыруы мүмкін. Дабыл – тонаушлылар үшін пәтерді қорғау тәсілдерінің «ұнатпайтын» түрі болып табылады. Алайда оған респонденттердің тек 24%-ы орналасады.

Қауіпсіздік (12%). Кіреберісте консьерждың немесе күзеттің болуы пәтердің ұрлану ықтималдығын азайтады. Дегенмен, әр үйде консьерж, тіпті одан да күзетші жоқ.

Сақтандыру полисі (8%). Сақтандыру полисінің болуы ұрылардан қорғамайды. Алайда бұл күтпеген шығындардан қорғайды және ұрланған мүлікке ақша қайтаруға көмектеседі.

«Мүлікті сақтандыру Қазақстандағы ең танымал сақтандыру түрі емес. Сақтандыру түрлерінің үлесі кейде 50%-дан асатын Батыс елдерінен қарағанда, қазақстандықтар мүлікті сақтандыру полистерін сирек сатып алады. Көпшілік, әдетте, ипотека несиесін алу үшін сақтандыру – шарттарының бірі болғандықтан, полисті сатып алады. Алайда, бұл сақтандыру түрі пәтер иелерін ұрлықтың салдарынан қорғамайды. – деп түсіндіреді «НОМАД Иншуранс» сақтандыру компаниясының басқарма төрағасы Даурен Иманжанов.

"Жылдық пәтер немесе үйді сақтандыру полисі – күтпеген шығындардан өзіңізді қорғаудың арзан жолы деп санаймын. Тұрғындарды ұрылардан қорғаудың ең сенімді әдістерімен қатар, ол сізді жайсыз жағдайдан қорғайды!" - дейлі ол.

Пәтерге сақтандыру құны өте төмен. Мысалы, егер шаршы метр және пәтердің ішіндегі мүлік (зергерлік бұйымдар мен ақшаларды қоспағанда) 25 миллион теңгені құраса, жылдық сақтандыру полисі шамамен 80 000 теңге тұратын болады. Бұл пәтер тек ұрылардан ғана емес, сонымен бірге өрттен, табиғи апаттардан, жер сілкіністерінен, су тасқынынан және ұшатын заттардың құлдырауынан сақтандырылады.

«НОМАД Иншуранс» Сақтандыру Компаниясының мамандары өз пәтерін тонаушылардан қорғаудың келесі жолдарын ұсынады:

•       Кіру мен пәтерде бейнебақылау орнату;

•       Ажыратқыштармен күшейтілген есікті салу (екі есікті орнатқан жөн);

•       Екі түрдегі құлыптарды орнату;

•       Үйге қоңырау шалу;

•       Ерте демалыс немесе жоспарланған сапар туралы ешкімге айтпау

(әлеуметтік желілерге жазбау);

•       Демалыс кезінде туыстарын пәтерді тексеріп алуға сұрау;

•       Үйде қауіпсіздік қорапшаны орнатыңыз, ол ұрылармен сүйреуге болмайды.

Ішінде құнды заттарды сақтауға болады;

•       Пәтерді сақтандыру.

Ең бастысы, білу керек – пәтерді 100% қорғауға ешқандай жол жоқ. Бірақ бұл ұсынымдар тонаушылардың жұмысын мүмкіндігінше қиындатады. Пәтер тонаушылары тез және қиындықсыз кіре алатын пәтерлерді «жақсы көреді» екенін ескерсек, егер бұл қиын және ұзақ болса, пәтерге кіруді қаламайды.