24 жел, 2024 сағат 21:55

Голливудтағы қылмыс, Трамп және Хан Гаң: 2024 жыл мәдени әлемге қандай өзгеріс әкелді?

фото: коллаж ult.kz

2024 жылы әлемнің мәдени-рухани өмірінде түрлі жаңалықтар мен даулар орын алды.
Ult.kz 2024 жылғы әлем мәлениетіндегі ең маңызды оқиғаларға шолу жасады.

Голливудтағы қылмыс - Pi Diddy ісі

фото:Frazer Harrison / Getty Images )

Голливуд— кино өнері мен поп музыканың, жалпы шоу бизнестің орталығы есептеледі. Дегенмен биылғы Pi Diddy оқиғасы өнер жанкүйерлерінің, жұртшылықтың Голливудқа деген көзқарасын өзгертті. Pi Diddy төңірегіндегі дау тек продюсердің емес Голливудтың да беделіне кір келтіргендей.

Ағымдағы жылдың қыркүйегінде Рэпер және продюсер Pi Diddy шын аты – Шон Комбс Нью-Йоркте қамауға алынды. Оған жыныстық қанау, қылмыстық қастандық және жезөкшелікке тарту мақсатында адам саудасы бойынша айып тағылды. Зардап шеккендердің арасында кем дегенде жиырма кәмелетке толмаған, оның ішінде тоғыз жасар бала бар деген мәліметтер тарады. Сонымен қатар, продюсерлен Голливуд жұлдыздары зардап шеккен деген ақпарат өршіді. Шетелдік басылымдар рэперге қарсы барлығы 100-ден астам адам жыныстық зорлық-зомбылық туралы сотқа жүгінуге ниетте, деп жарыса жазды.

Бұл оқиғалар әлемдік өнерді дүр сілкіндіріп, Голливудта үлкен резонанс оятты. Бірқатар жұлдыздар әлеуметтік желісінде жазбалар жариялап Pi Diddy-ге қарсы мәлімдеме жасай бастады. Pi Diddy-ді бірінші кезекте оның әріптесі Родни Джонс айыптап шықты. Продюсер рэперді The Love-ін жазу барысында сексуалды қысым көрсетті деп айыптады. Джонстың айтуынша, рэпер оны жезөкшелермен жыныстық қатынасқа түсуге мәжбүрлеген. Джонс Pi Diddy-дің үйіндегі кештер туралы алғашқылардың бірі болып жариялады. Оның сөздеріне қарағанда, сол кештерге кәмелетке толмағандар қатысып, олардың ішімдіктеріне есірткі қосылған. Джонс өзінің де құрбан болғанын хабарлады. Бір күні ол рэпермен және екі әйелмен бірге төсекте оянған. Бұл кезде Pi Diddy оны физикалық тұрғыдан қорқытып, бопсалаған көрінеді. Ол Pi Diddy-ден 30 миллион доллар өтемақы талап етіп сотқа жүгінді.

Бұл оқиғалар жұлдыздардың көзқарасын өзгертіп, Голливудтың төңірегіндегі қауесеттердің өршуіне алып келді. Әлемде бұл оқиға «Pi Diddy ісі. Белые вечеринки» деген қара атпен жазылып қалды.

«Барби» мен «Оппенгеймер» арасындағы үлкен бәсеке және Оскар

фото: Universal; Warner Bros

2024 жылы кинематография әлемінде ерекше бәсеке орын алды. Кристофер Ноланның «Оппенгеймер» және Грета Гервигтің «Барби» фильмдері бір-біріне қарсы шықты.

«Оппенгеймер» жеті Оскар жеңіп, оның ішінде «Ең үздік фильм» және «Ең үздік режиссура» сыйлықтарын алды. Ал «Барби» өз кезегінде тек «Ең үздік ән» номинациясында жеңіске жетті. Бұл екі фильмнің арасындағы тартыс әлемдік киноиндустрияны елең еткізді, әрі екі режиссердің стильдері мен шығармашылық көзқарастарының әртүрлілігі мәдениеттегі өзгерістерді айқын көрсетті. Бұл оқиға фильмдер мен мәдениеттегі тақырыптық айырмашылықтар мен өзара әсерлер туралы үлкен әңгіме тудырды.

2024 жылғы Оскар марапаттары кезінде бірқатар даулар орын алды. Кейбір фильмдер мен шығармашылық ұжымдар сынға алынды, ал әртүрлі әлеуметтік және мәдени көзқарастардың фильмдерге ықпалы артты. «Бедные-несчастные» фильмінің көпшіліктің назарына ілігуі, сондай-ақ түрлі жанрлар мен қоғамдастықтардың көрінісі мәдениет әлемінде қарқынды пікірталастарға алып келді. Оскардың күрделенген тақырыптары мен сыйлықтардың жай-жапсары мәдениеттегі дәстүр мен жаңашылдық арасындағы күрестің айқын көрінісі болды.

Грэмми 2024: Тейлор Суифттің рекорды

фото:Getty Images

Танымал әнші Тейлор Суифт 2024 жылы 13-ші рет Грэмми марапатын жеңіп алды. Ол төртінші рет «Жыл альбомы» номинациясын жеңіп, жаңа рекорд орнатты. Бұл жеңіс оның музыкалық мансабындағы маңызды сәттердің бірі болып, музыкалық индустрияда үстемдігін айғақтады.

Тейлор Суифттің жетістігі тек өнер әлеміне ғана емес, мәдениеттегі әйелдердің рөлі мен теңдігіне қатысты үлкен сұрақтар тудырды. Ол өзінің әндерімен әлеуметтік мәселелерге де үн қосты, бұл оның шығармашылығының маңызды бөлігіне айналды.

Каннда таңдай қақтырған «Анора»

2024 жылы Канн фестивалінде Шон Бейкердің «Анора» фильмі «Алтын пальма бұтағы» сыйлығын жеңіп, әлемді таңқалдырды. Бұл фильм жанрлық тұрғыдан көрермендер үшін күтпеген жаңалық болды. Оның арқасында фестивальдің жиі жоғары бағаланатын драмалық туындылардан өзгеше бағытқа бет алғанын байқауға болады. Фильмнің тақырыбы мен режиссурасы жаңа мәдени көзқарастарды ашып, әлемнің әр түкпірінен келетін түрлі мәдени әсерлерді өзара үйлестірді.

Канн фестивалінің үздік сценарий жүлдесін Корали Фаржа жеңіп алды — ол «Субстанция» фильмінің авторы, бұл фильм мәңгі жас болуға ұмтылу туралы боди-хоррор жанрындағы туынды. Картина прокатқа шыққаннан кейін, желіде оның мотивтерімен көптеген мемдер пайда болды.

Алтын креслодағы концерт

Әнші Джони Митчеллдің 2024 жылы Грэмми сыйлығының марапаттау кешінде алтын креслода өткен қойылымы ерекше назарға ілікті. Бұл орындау шетелдік музыкалық өнердің үлкен жетістігі деп бағаланды, сонымен қатар батыс мәдениетінде дәстүр мен жаңашылдықтың бірігуі туралы маңызды символ болды. Митчеллдің өнері әрі классикалық, әрі заманауи музыканың теңдессіз үйлесімін көрсетіп, үлкен әсер қалтырды. Оның өнері музыкалық әлемде алдыңғы қатарға шыққанымен, оның шығармашылығындағы тереңдік пен мән әлі де талқылануда.

Тәуелсіз өнер мен жаңа технологиялар

2024 жылы технология мен өнердің байланысы бұрын-соңды болмаған деңгейге жетті. Виртуалды шындық (VR) және жасанды интеллект (AI) көмегімен жасалған өнер туындылары мәдениеттің болашағына әсер ете бастады. Бірқатар галереялар мен мұражайлар VR арқылы көрмелер ұйымдастырып, жаңа цифрлық медиа арқылы өнерді кең ауқымда танытуға мүмкіндік берді. Бұл даму мәдениеттегі дәстүр мен инновацияның үйлесімділігін көрсетіп, әлемнің әр бөлігіндегі көрерменге қолжетімді болды.

Мәдениетаралық диалогтағы даулар

2024 жылы АҚШ пен басқа елдер арасында мәдениетаралық диалог мәселелері күшейді. Саяси ұстанымдардың мәдениетке әсері айқын сезілді, әсіресе Black Lives Matter және MeToo қозғалыстарының ықпалына қатысты дау-дамайлар артты. Бұл кезең мәдениеттің тек өнер мен әдебиет қана емес, сонымен қатар саясат, әлеуметтік мәселелер мен адам құқықтарына қатысты жаңа көзқарастардың қалыптасуына әсер етті. Әлеуметтік теңсіздік пен әйелдер құқығы мәселелерінің әлемдік мәдениетке ықпалы күшейді.

 $6,24 миллиондық «Банан»

Фото: www.sothebys.com

Италияның танымал суретшісі Маурицио Каттеланның бананмен жасаған инсталляциясы 2024 жылы әлем мәдениетінде үлкен талқыға түсті. Оның шығармасы Sotheby’s аукционында $6,24 миллионға сатылды. Бұл жұмыс шын мәнінде бананмен қойылған және оны сатып алған бизнесменге, кейін бананның бір бөлігін жеуге дейін барып, өнерге деген жаңа көзқарас туғызды. Каттеланның бұл жұмысы көбінесе концептуалдық өнердің жаңа деңгейі ретінде бағаланды, әрі бұл оқиға өнер мен капиталдың тоғысуының маңызды символына айналды.

Париж Олимпиадасы

фото: РИА новости 

Париждегі жазғы Олимпиада ойындары бұған дейін 1900 және 1924 жылдары екі рет өткізілген. Ал үшінші рет француз астанасы спортсүйер қауымға ерекше жаңалық ұсынды.
Парижде өткен Олимпиада ойындарының ашылу салтанаты мәдениет пен спорттың үйлесімділігін көрсетіп, әлемді таң қалдырды. Лувр мұражайынан Сена өзені арқылы өтетін салтанатқа қатысушылар мен көрермендер таң тамаша болған еді. Олимпиада ойындары өз кезегінде халықаралық мәдениет алмасуына да ықпал етті, өйткені спортшылар мен өнер адамдары арасындағы өзара байланыс күшейді. Спорттың мәдениетке ықпалы тек оқиғалармен шектелмей, көрермендер мен қатысушылар арасындағы эмоционалды байланыстарды да тереңдетті. Бірақ бұл салтанатты ашылу көрермендердің өткір сынына да тап болды.

Батыстан Шығысқа: Нобель сыйлығын Хан Гаң алды

фото: Хан Ган Anthony Devlin/ PA Images

Нобель сыйлығының әдебиет саласындағы лауреаты болып осы жолы Оңтүстік кореялық жазушы-әйел Хан Гаң атанды.

Оның шығармалары қоғамдағы дауларды терең әрі нәзік қозғай отырып, оқырмандарды шындықты іздеуға итермелейді. Әлем әдебиетіндегі осындай маңызды оқиға жаңа әдеби бағыттардың пайда болуына ықпал етті.
Хан Гаң бұл сыйлықты «Адам өмірінің нәзік қырларын ашу арқылы тарихи жарақаттарға қарсы тұруға үндейтін қанық та поэтикалық прозасы үшін» жеңіп алды.

Хан Гаңның ең танымал шығармаларының бірі — «Қызыл пингвиннің өлімі» (The Death of a Red Penguin). Бұл роман адам мен табиғат арасындағы терең байланыс пен экзистенциалдық ізденістерді зерттейді, әрі жазушының ерекше лирикалық стилін айқын көрсетеді.

Экология және сән әлемі

Экологиялық қозғалыс сән индустриясын да қамтыды. Жаңа заманауи дизайнерлер табиғатқа зиян келтірмей киімдер жасауға күш салуда, әрі бұл трендтің артуы сән әлеміндегі басты тақырыптардың біріне айналды. Эко-дизайнерлер әлемнің ең ірі сән апталықтарында өздерінің жаңашыл шығармашылығын ұсынды. Әлемдік сән индустриясы табиғатты қорғау мен экологиялық мәселелерге көбірек мән бере бастады, бұл өз кезегінде мәдениетте әлеуметтік жауапкершіліктің артуын көрсетті.

«Трамптың көтерілуі»

Фото: Realestate: Facebook

АҚШ болашақ президенті Дональд Трамптың 2024 жылғы сайлаудағы жеңісі тек саясаттың ғана емес, мәдениеттің де өзгерістеріне әсер етті. Оның жеңісін мәдениетпен байланыстырудың бірнеше маңызды аспектілері бар:

Популизм және мәдени толқулар: Трамптың жеңісі популистік қозғалыстардың күшеюін көрсетеді. Бұл Батыс қоғамындағы мәдени толқулар мен идеологиялық қарама-қайшылықтармен тығыз байланысты. Соңғы онжылдықта Батыста солшыл қозғалыстардың (MeToo, BLM, әртүрлілік) жеңісі байқалды, алайда Трамптың қайтадан жеңуі оңшыл саясаттың және мәдениетінің қайта өрлеуін білдіреді. Бұл, өз кезегінде, әлеуметтік әділеттілік және инклюзивтілік мәселелерімен күресуді жаңа көзқараспен қарауды талап етті.

Медианың рөлі: Голливуд пен бұқаралық ақпарат құралдары Трампты түрлі фильмдер мен деректі картиналарда терең сынға алды. Мысалы, «Оқушы. Трамптың көтерілуі» сияқты фильмдер оның саяси тұлғасын өткір сынға алды, бірақ олар сайлаушылардың көңілін аударуда әлсіз болды. Трамптың жеңісі бұқаралық ақпарат құралдары мен мәдениеттің оның саясатына әсер ету қабілетін шектеді.

Мәдени бөлінушілік: Трамптың жеңісі мәдени бөлінушіліктің артуын білдіреді. Жақтастары оның «Америка бірінші» идеологиясын қолдай отырып, глобализм мен либералды құндылықтарға қарсы шықты. Бұл үрдіс Батыс мәдениетінде оңшыл идеологиялардың өсіп, либералды және прогрессивті бағыттағы мәдениеттің кері кетуіне себеп болды.

Идеологиялардың шиеленісі: Трамптың жеңісі мәдениетке қарсы күрестің бір белгісі болып табылады. Әсіресе, соңғы жылдары әртүрлілік, инклюзивтілік және гендерлік теңдік сияқты мәселелер Батыс қоғамында маңызды орын ала бастаса да, Трамптың жеңісі осы идеологиялардың оңшыл қарсыластары тарапынан қарсылыққа ұшырауын көрсетеді. Бұл жағдай мәдениетке қатысты жаңа саяси ойлар мен құндылықтардың пайда болуына әкелді.

Бекболат Мұхтар