Фото: zakon.kz
13 тамызда Премьер-Министрдің орынбасары, Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин баспасөз конференциясын өткізіп, елдің экономикалық өсу қарқыны туралы айтты. Министр инвестиция тарту, сауда-саттық, бизнеситі қолдау, өңдеу және тау-кен өнеркәсібі, құрылыс саласы туралы баяндап, жаңа Салық кодексі мен ауылшаруашылығы салаларына да тоқталып өтті, деп хабарлайды Ult.kz.
"Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев алдымызға 2029 жылға қарай Қазақстан экономикасын екі есеге арттыру секілді өршіл мақсат қойып отыр. 2024 жылғы қорытынды бойынша ЖІӨ көлемі бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізілді. Бұл бағыттағы жұмыс, әсіресе, инвестицияны ынталандыру, өнімділікті арттыру және экономиканың шикізатқа жатпайтын секторын кеңейту есебінен жалғасуда. Осы жылғы қаңтар-шілденің қорытындысы бойынша экономикалық өсім 6,3%-ға жетті. Нақты сектордағы өсім 8,3% құрады. Қызметтер өндірісі 5,2%-ға өсті. Негізгі драйверлер - көлік, құрылыс және сауда.Тау-кен өнеркәсібінде өсу жалғасып, өңдеу секторы жанданды", - деді Жұманғарин баяндамасында.
Инвестициялар
Негізгі капиталға салынған инвестиция 16,1%-ға өсті.
Инвестицияның ең көп өсуі білім беруде 2,3 есе, қаржы қызметінде – 90,1%, өңдеу өнеркәсібінде 38,7%, ауыл шаруашылығында 27%, денсаулық сақтауда 17,5%, көлікте 17% мөлшерінде байқалады.
Сыртқы сауда
Қаңтар-маусымдағы сыртқы сауда айналымы 66 млрд долларды құрады.
Экспорт 36,8 млрд долларға жетті. Оның ішінде өңделген тауарлар экспорты – 12,8 млрд доллар.
Тауарлар импорты 29,1 млрд АҚШ доллары.
Оң сауда балансы сақталуда - 7,7 млрд долл.
Өңдеу өнеркәсібі
Өңдеу өнеркәсібінде өндіріс көлемі 6,1% - ға өсті.
Өсуге металл бұйымдарының өндірісі мен машина жасауда 14% –ға, тамақ өнімдерінде 9,2% – ға, мұнай өңдеуде 8,6% - ға, химия өнеркәсібі өнімдерінде 6% - ға ұлғаю есебінен қол жеткізілді.
Тау-кен өнеркәсібі
Тау-кен өнеркәсібі жоғары өсу қарқынын сақтап келеді -плюс 8,5%.
Бұл мұнай өндірудің 11,9% – ға, газ өндірудің 14,3% – ға және көмірдің 10,6% - ға артуымен байланысты.
Құрылыс
Құрылыс та жоғары өсуді көрсетуде.
Құрылыс жұмыстарының өсуі 18,5% - ға дейін жеделдеді.
9,4 млн шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілген. Бұл өткен жылғы тиісті кезеңнен 5,2% - ға артық.
Жаңа Салық кодексі
2025 жылғы 18 шілдеде Мемлекет басшысы келесі жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енетін жаңа Салық кодексіне және ілеспе заңға қол қойды. Кодекстің негізгі өзгерістері туралы біз бұған дейін хабарлаған болатынбыз. Мұны слайдтан жан-жақты көре аласыздар. Кәсіпкерлер мен бизнес-қоғамдастық арасында салық органдары түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.
Президенттің тапсырмасы бойынша процестерді, мемлекеттік қызметтерді және салық төлеушілермен электрондық өзара іс-қимылды автоматтандыратын салықтық әкімшілендірудің интеграцияланған жүйесі енгізілуде. Салықтарды автоматтандырылған есептеу және салық төлеушінің құжаттамасын қалыптастыру үшін Smart Data Finance жүйесі өнеркәсіптік пайдалануға енгізілді. Мемлекеттік органдармен 64 интеграция іске асырылып, деректер көлік және мүлік салығын есептеу, камералдық бақылау және жалпыға бірдей декларациялау кезінде қолданылады.
Жаңа кодекс-бұл бюджет-салық реформасының Бюджет кодексі қабылданғаннан кейінгі екінші кезеңі. Үшінші кезең-экономиканың нақты секторын кеңінен қаржыландыру. Бұл бағдарламаның операторы "Бәйтерек" холдингі. Оны қаржыландыру қолдау көлемін 8 трлн теңгеге дейін жеткізу үшін 1 трлн теңгеге ұлғайтылды. Бұл, есептеулер бойынша, 2025 жылы ЖІӨ өсуінің шамамен 1,3%-ын қамтамасыз етеді.
Экономиканы қаржыландыру
31 шілдедегі мәлімет бойынша, "Бәйтерекө" кәсіпкерлерге 3,5 трлн теңгеге (жоспардың 44%) қолдау көрсетті. Оның ішінде 1,75 трлн теңге ШОБ-қа, оның ішінде АӨК-ке 657,5 млрд. Ірі бизнес 1,38 трлн теңгеге, экспорттаушылар 394 млрд теңгеге (83 компания) қолдау тапты. Субсидиялардан кепілдіктерге көшу шеңберінде "Даму" базасында 7 млрд теңгеге дейінгі ШОБ жобалары және 7 млрд теңгеден астам ірі жобалар үшін кепілдік қорлары құрылды.
Банктік өтімділікті тарту үшін "Бәйтерек", экономика министрлігі, Ұлттық Банк, ҚҚҚ және ҚНРДА қатысуымен жобалық кеңсе құрылды. Синдикатталған қаржыландыруды қолдана отырып, 9,1 трлн теңгеге 19 жоба мақұлданды.
Бизнестің хабардарлығын арттыру мақсатында "Бизнестің цифрлық картасы"жобасы іске асырылуда. 100-ден астам қолдау шаралары бар тізілім бекітілді. "EGov Business" қосымшасымен "Бәйтерек" холдингін қолдау шараларын қамтитын "Bgov" АЖ интеграциясы аяқталды. Оны 71 мың пайдаланушы 2,3 млн рет пайдаланды.
ШОБ қолдау
1 тамыздағы мәлімет бойынша, 288,3 млрд теңгеге 2 048 жоба субсидияланып, 61 млрд теңгеге 737 жобаға кепілдік берілді. 9 мыңға жуық кәсіпкер оқудан өтті. 2025 жылы ШОБ-ты қолдауға 271,1 млрд теңге бағыттау жоспарлануда.
12,6% мөлшерлемемен "Өрлеу" жеңілдікті кредиттеу бағдарламасы іске қосылды. Қолдаудың жалпы көлемі - 750 млрд теңге (оның ішінде 300 млрд - "Даму" қаражаты, 450 млрд - банк қаражаты). 200 млрд теңгеге 394 жоба қаржыландырылды.
Ауыл шаруашылығы
Мемлекеттік саясат шеңберінде саланың тұрақтылығы мен тиімділігін арттыруға бағытталған АӨК қолдау шаралары іске асырылуда. Жыл сайын егіс және егін жинау жұмыстарына айналым қаражаты 5% жеңілдікті мөлшерлемемен қаржыландырылады. Алғаш рет 2025 жылғы дала жұмыстарына рекордтық 700 млрд теңге және отандық ауыл шаруашылығы техникасының лизингіне 250 млрд теңге бөлінді. Егісті қаржыландыру өткен жылғы қарашада басталды.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша егістерді әртараптандыру жүргізілуде: бидай алқаптары 885 мың гектарға қысқартылып, майлы дақыл сияқты жоғары маржиналды дақыл егістері 1 млн гектарға және дәнді – бұршақты дақыл 278 мың гектарға ұлғайтылды. Агротехникалық іс-шараларды уақтылы қаржыландыру соңғы жылдардағы орташа жылдық көрсеткіштер деңгейінде өнім жинауға мүмкіндік береді.
Осы жылғы 7 айда астық баламасында 8,9 млн тонна астық пен ұн жөнелтілді (өткен жылға 27%). Маркетингтік жылдың қорытындысы бойынша астық эквивалентінде 13 млн тонна экспорт болжануда (+44%). Астық экспорты Орталық Азияға (+35%), Иранға (×17), Әзірбайжанға (×113), Ресей (×4), Балтық жағалауы (×8) және Қара теңізге (+52%) айтарлықтай өсті; Марокко, Алжир және Вьетнамға жеткізілім басталды. Өсімдік майы экспорты 7 айда 384,6 мың тоннаға (+38%) жетсе, бір жылға болжам 670 мың тоннаға жуық.
Етті мал шаруашылығын дамыту үшін 50 млрд теңге көлемінде 5% мөлшерлемемен айналым қаражатын жеңілдікпен несиелеу іске қосылды. Сондай-ақ, өткен жылдан бастап қайта өңдеу кәсіпорындарының айналым қаражатын несиелеу жұмыс істейді. Жыл соңына дейін бұл мақсаттарға "таза" 5% - ға 44 млрд теңге бағытталады. Бұл ауыл шаруашылығы өнімінің қосылған құнын арттырады.
Осы шаралардың барлығы АӨК-тегі жалпы қосылған құнның өсуі және жылдың жоспарлы көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін тұрақты алғышарттар қалыптастырады.
Президенттің "Әділ Қазақстан: Заң және тәртіп, экономикалық өсу, қоғамдық оптимизм" атты Жолдауы бойынша жалпыұлттық іс — шаралар жоспарын іске асыру шеңберінде тауарлық кредит тетігі енгізілуде-орта және ірі бизнес ауыл шаруашылығы жануарларын, техниканы, отырғызу материалын және басқа да ресурстарды шағын фермерлер мен аз қамтылған ауыл тұрғындарына кепілсіз береді. Қазірдің өзінде 8,2 мыңнан астам мал, 300-ден астам жылқы, 5,8 мың құс 400-ден астам отбасына берілді.
Шағын несиелеу және лизинг ережелері бекітіліп, ауыл тұрғындарын оқыту бағдарламасы жұмыс істейді.
Сауда
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша отандық өндірушілерді қолдау шаралары қабылданды. Мамырда тауарлардың шығарылған елін айқындайтын және қазақстандық тауар өндірушілердің тізілімін жасайтын заң қабылданды. Тізілімде мемлекеттік қолдау шараларына және мемлекеттік құрылымдарды сатып алуға қол жеткізуді қамтамасыз ете отырып, компаниялар мен олардың өнімдері туралы деректер бар. 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап "СТ-KZ" сертификаттары мен индустриялық сертификаттардың күші жойылады. Тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің жалпы жіктеуіші енгізілуде.
Бағаны реттеу саласында ӘМАТ-қа шекті бағадан бас тарту көзделген. Оның орнына сауда үстемесін бақылау күшейіп, атаулы көмек кеңейтілуде. 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап тиісті түзетулер күшіне енеді. "Цифрлық азық-түлік ваучері" сервисіне тестілеу жүргізілуде. Ол АӘК алушыларға ӘМАТ-ты сатып алу бағасымен, үстемеақысыз сатып алуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ шілдеде сауда-саттықтың ашықтығы мен әділ баға белгілеуді қамтамасыз етуге бағытталған биржалық сауда мәселелері жөніндегі заң күшіне енді. "Әлеуметтік маңызы бар биржалық тауар" (мұнай өнімдері, көмір, қант) ұғымы енгізілді. Бұл бағаны бақылауды күшейтуге және тауар ағындарын бақылауға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік басқаруды цифрландыру және жаңғырту
2025 жылы шекара маңындағы өткізу пункттерін жаңғырту шеңберінде "Қапланбек", "Атамекен", "Көлжат" және "Алакөл"іске қосылды. Жыл соңына дейін тағы бесеуі ("Қазығұрт", "Тәжен", "Темір баба", "Майқапшағай" және "Бақты") енгізіледі. Бұл сыртқы контурдағы барлық автоөткізгіштерді жаңғыртуды қамтамасыз етеді. Өткізу қабілеті 25% – ға (ҚХР-дан-37% - ға) өсіп, автокөліктің өту уақыты 9-дан 3 сағатқа дейін қысқарған. СargoRuqsat электрондық кезегі енгізілді.
1 қаңтардан бастап "Мемлекеттік сатып алу туралы" жаңа заң қолданыста. Нәтижесінде шарттар көлемі 2 есе, отандық өндірушілерден сатып алу 2,5 есе өсті. Рәсімдер мерзімі 3-6 есе қысқарды.
Мемлекеттік қолдаудың тиімділігін есепке алу және бағалау үшін "Baqylauda"сервисі құрылды. Қазіргі уақытта бизнеске 106 шара қарастырылған. 2015 жылдан 2023 жылға дейін оларды 10 трлн теңгеден астам сомаға 222,5 мың алушы пайдаланды. Қолдау шаралары бойынша деректер салық ақпаратымен интеграцияланады. Бұл скоринг жүргізуге, тиімділікті бақылауға, бюджетті жоспарлау кезінде мәліметтерді пайдалануға және қарсы міндеттемелерді (жұмыс орындарын құру, салықтардың өсуі) қалыптастыруға мүмкіндік береді.
